In de afgelopen jaren ontdekten wetenschappers dat wilde dieren zich in talloze situaties gedragen als dokter. Zo beschermen maki’s zich met fijngekauwde duizendpoten tegen darmparasieten. En zowel chimpansees als orang-oetans gebruiken kompressen om wonden te behandelen. Van honingbijen is dan weer bekend dat ze hun korven bekleden met antibacteriële planten.
Voor het eerst hebben onderzoekers nu waargenomen dat in het dierenrijk ook amputaties plaatsvinden (zie de video onderaan). De chirurgen: werkmieren van de soort Camponotus floridanus.
Mieren stellen diagnose
Het leven in een kolonie is voor deze mieren niet zonder gevaar, vooral wanneer er andere kolonies in de buurt zijn. Het komt geregeld voor dat naburige mieren elkaar na zonsondergang de oorlog verklaren, en de gevechten zorgen voor veel gewonde dieren.
‘Bij verwondingen hoger op het been, bij het dijbeen, gaan ze over tot amputatie,’ zegt Erik Frank, gedragsbioloog aan de Universiteit van Würzburg (Duitsland) en hoofdauteur van het onderzoek. ‘Als de wond lager zit, amputeren ze verrassend genoeg niet. Ze lijken in staat om de ernst van de wond in te schatten en de behandeling daarop af te stemmen.’
Het viel de onderzoeker op dat de gewonde mieren de amputatie vrijwillig ondergingen. ‘Ze laten het gewonde been zien aan een soortgenoot, die er vervolgens minutenlang aan begint te knagen. De gewonde mier stribbelt niet tegen.’
Grotere overlevingskans na amputatie
In tegenstelling tot sommige andere dieren, zoals salamanders, groeien de poten van mieren niet terug. Dat maakt amputatie een ingrijpende behandeling. Maar de resultaten liegen er niet om: van de mieren met een wond aan het dijbeen die niet werd behandeld, wist slechts veertig procent te overleven. Bij amputatie steeg de overlevingskans naar 90 tot 95 procent.
Leestip: Deze mieren gebruiken maanlicht om naar huis te navigeren
Ook de behandeling van wonden op het onderbeen, waarbij geen amputatie plaatsvond, bleken effectief. Nestgenoten verzorgden deze wonden met hun bek, mogelijk met het doel ziekteverwekkers te verwijderen. Van de mieren die op die manier werden verzorgd, wist ongeveer 75 procent te overleven. Bleef een behandeling uit, dan daalt de overlevingskans tot vijftien procent.
‘Dit is een ontzettend interessante vondst,’ zegt Corrie Moreau, een entomoloog gespecialiseerd in mieren aan de Cornell University. ‘Ik verzamelde mieren over de hele wereld en keek altijd met verbazing naar individuen met slechts vijf poten. Het was nooit in me opgekomen dat hun eigen nestgenoten de ontbrekende poot misschien hadden afgebeten!’
Bekijk hier hoe mieren een amputatie uitvoeren.
