Tekenen is van alle tijden, zo blijkt uit nieuw onderzoek dat werd gepubliceerd in vakblad Nature. Onder leiding van archeoloog Adhi Agus Oktaviana heeft een team van wetenschappers aangetoond dat enkele Indonesische grotkunstwerken nog ouder zijn dan eerst werd gedacht: ze werden maar liefst 51.200 jaar geleden gemaakt.
Het eerste beeldverhaal
Het gaat om een serie tekeningen die een beeldverhaal lijken te vertellen, blijkt uit de studie die mede werd gefinancierd door National Geographic. In dit voorbeeld, gevonden in Leang Karampuang op het Indonesische eiland Sulawesi, zijn mogelijk jagers te zien die een zwijn belagen (zie afbeelding onderaan).
Hoe kwamen onderzoekers tot die conclusie? Oppervlakken in kalksteengrotten raken in de loop van de tijd bedekt met calcietafzettingen. Dat komt doordat regenwater met daarin opgelost koolzuur door de bodem sijpelt, onderweg kalkhoudend gesteente oplost en dat bij verdamping achterlaat. De tekeningen zelf zijn dus óuder dan deze afzetting, die een sleutelrol speelt in de datering.
Om vast te stellen hoe oud een calcietlaag is, werd voorheen een uranium-series-datering gedaan. Daarvoor wordt calciet weggeschraapt en opgelost, om zo het verval van de aanwezige uraniumisotopen te kunnen meten. Daaraan kan een tijdschaal worden gekoppeld. Die methode heeft een keerzijde: een deel van het onderzoeksobject raakt beschadigd en bovendien kan het calciet vervuild raken.
Nieuwe methode om grotkunst te onderzoeken
Bij een nieuwe methode, laser-ablatie-U-series-datering (LA-U-series), wordt een laser gebruikt om een minieme hoeveelheid calciet te kunnen analyseren. Omdat laser-ablatie het mogelijk maakt om heel precies vlak boven het geschilderde oppervlak monsters te nemen, is de betrouwbaarheid groter dan bij de oude methode. Bovendien is de aantasting van het object veel kleiner.
Wat bleek? De grotkunst in Leang Karampuang bleek ruim 4000 jaar ouder dan met de oude, grovere methode was gemeten. Op de afbeelding bovenaan is de ouderdom te zien van de verschillende meetpunten volgens de nieuwe methode. Daarmee behoort het kunstwerk tot de oudste ter wereld.
