Nu het jaar bijna voorbij is, luiden wetenschappers met een onheilspellende klimaatmijlpaal opnieuw de noodklok: 2024 wordt vrijwel zeker het warmste jaar ooit. Volgens klimaatdienst Copernicus is het ook het eerste jaar waarin onze planeet de doelstelling van 1,5 graden Celsius opwarming van de aarde, zoals vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs, overschrijdt. Toch zullen we 2024 niet herinneren als extreem warm jaar. Wat staat ons komende decennia te wachten?

2024 ook in Nederland het warmste jaar ooit gemeten

Ook in Nederland was het in 2024 warm, al voelde dat niet altijd zo. Volgens het KNMI was het in 2024 gemiddeld net zo warm als in 2023. Daarmee gaan 2023 en 2024 de geschiedenisboeken in als de heetste jaren sinds het begin van de metingen in 1901.

Maar over een paar jaar zul je je 2024 waarschijnlijk niet meer herinneren als een bijzonder warm jaar, omdat het een van de koelste jaren van de rest van je leven zal zijn. Je kijkt later waarschijnlijk terug op 2024 als een jaar met mildere temperaturen. Voor kinderen die nu worden geboren, wordt warmer weer heel normaal.

We passen ons snel aan klimaatveranderingen aan

Waarom vinden we warmer weer over een aantal jaar heel gewoon? Dat heeft te maken met het shifting baseline syndrome. Dit betekent dat je gewend raakt aan het klimaat dat je op dat moment ervaart. Met andere woorden: temperaturen die we nu als warm ervaren, vinden we in de toekomst mogelijk heel mild.

Leestip: Waarom je zwart plastic beter kunt mijden

Volgens sommige wetenschappers is dat een serieus probleem. ‘Het oplossen van klimaatverandering vereist aanzienlijke veranderingen in individueel en collectief gedrag,’ zegt Masashi Soga, ecoloog aan de Universiteit van Tokio. ‘Als onze perceptie van wat een gebruikelijk klimaat is verandert, kan ook de zorg over de ernst van het klimaatprobleem afnemen.’

El Niño is een van de oorzaken van hogere temperaturen

Dat de aarde opwarmt, is natuurlijk niet nieuw. De temperaturen stijgen al sinds de jaren 70 geleidelijk, zegt Gavin Schmidt, directeur van NASA’s Goddard Institute for Space Studies. Maar de afgelopen 10 jaar stijgen de temperaturen op aarde in een hoger tempo en ‘2023 en 2024 springen er echt uit’.

Voor een deel is dit te wijten aan een recente El Niño, een weerfenomeen waarbij de opwarming van de Grote Oceaan de temperaturen wereldwijd opdrijft. Maar Schmidt zegt dat de versnelling van de opwarming van de aarde ook door toedoen van de mens kan komen, omdat ‘we onze voet op het gaspedaal van de uitstoot van broeikasgassen blijven zetten’.

Leestip: Wat is de oorzaak van het plotselinge noodweer in Spanje?

Schmidt zegt dat de wereld de komende 10 jaar waarschijnlijk permanent de grens van 1,5 graden Celsius opwarming zal overschrijden. En dus wordt de toekomst heter. Wetenschappers verwachten dat we naast die temperatuurstijging ook een toename gaan zien van extreme regenval, extreem warme dagen en klimaatgerelateerde rampen zoals bosbranden en droogte.

Jongere generaties kijken anders naar klimaatverandering

En toch merken veel mensen geleidelijke veranderingen in het klimaat niet op. In een recent overzichtsartikel, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift BioScience, schrijven Soga en zijn collega’s dat veel onderzoeken hierop wijzen. Onze perceptie van wat een normaal klimaat is verschuift van generatie op generatie.

‘Jongere mensen nemen, anders dan oudere mensen, veranderingen in weerpatronen, zoals een toename in regenval of temperatuur, doorgaans minder snel waar,’ aldus Soga.

Leestip: Tijdmachines bestaan niet? Voor archeologen komen de ijsgrotten in de Alpen behoorlijk in de buurt

Een onderzoek uit 2019 naar weer-gerelateerde tweets toonde aan dat Twitter-/X-gebruikers extreme hitte of kou niet langer opmerkelijk vonden als deze gebeurtenissen zich meerdere jaren achter elkaar voordeden. Maar ander recent onderzoek wekt de indruk dat mensen zich steeds meer zorgen maken over extreme hitte en de link leggen tussen het hete, droge weer dat ze ervaren en klimaatverandering.

‘Mensen merken dat het weer op de plek waar ze wonen in de loop van de tijd is veranderd,’ zegt Ed Maibach, die het centrum voor communicatie over klimaatverandering leidt aan de George Mason University (VS).

Willen we klimaatverandering wel stoppen?

Soga maakt zich zorgen over onze verschuivende perceptie op klimaatverandering. ‘Studies tonen aan dat individuen die doorhebben dat het klimaat verandert, eerder geneigd zijn om acties te ondernemen,’ zegt Soga.

Maar Adam Aron, die de leiding heeft over het Climate Psychology and Action Lab aan de University of California in San Diego, betwijfelt of dit acties tegen klimaatverandering in de weg staat. Zelfs op plaatsen waar veel mensen zich ervan bewust zijn dat er een crisis aan de gang is, zegt hij, ondernemen mensen niet noodzakelijk actie of eisen ze dat van hun gekozen politici.

Als we willen dat mensen niet alleen hun mening over klimaatverandering veranderen, maar ook hun gedrag, dan is een ‘niet-analytische’ benadering noodzakelijk, aldus Aron. ‘Sociale normen moeten veranderen,’ zegt hij. ‘Als je buren zonnepanelen hebben geplaatst denk je sneller: dat ga ik ook doen.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!