Een Vlaams onderzoeksinstituut heeft een verrassende bondgenoot gevonden in de strijd tegen het coronavirus: de lama. Uit recent onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Nature Communications, blijkt dat de kleine antilichamen die lama’s produceren van enorme waarde kunnen zijn in het neutraliseren van corona en verwante virussen.

Een nieuwe focus

Antilichamen richten zich vaak op het deel van het virus dat zich vastklampt aan menselijke cellen, zoals het receptorbindende domein (RBD). Deze plek is als het ware de ‘sleutel’ waarmee het virus toegang krijgt tot de cel. Door die sleutel aan te vallen, kan het virus worden buitengesloten.

Leestip: 5 jaar corona: deze foto’s laten zien hoe COVID-19 ons leven veranderde

Er is echter één probleem: die sleutel kan makkelijk muteren. Daardoor worden antilichamen die aanvankelijk goed werken, na verloop van tijd minder effectief. Het virus verandert als het ware zijn sleutel, en weet zo alsnog de cel binnen te komen.

Het Gentse Centrum voor Medische Biotechnologie richtte zich daarom op een ander deel van het coronavirus: de S2-subunit. Dit onderdeel is cruciaal voor de versmelting met menselijke cellen – een noodzakelijke stap voor besmetting. Maar omdat dit deel van het virus zo verborgen ligt, is deze moeilijk te bestrijden. Precies daar bleken de lama’s van grote waarde.

De nanobodies van lama’s

Lama’s produceren een bijzonder soort antilichamen, genaamd ‘nanobodies’. Deze zijn veel kleiner dan de antilichamen van andere dieren, zoals mensen. Daardoor kunnen ze ook plekken bereiken die voor gewone antilichamen moeilijk toegankelijk zijn.

De lama-antilichamen werken als een soort moleculaire klem. Ze hechten zich vast aan de S2-subunit van het virus, waardoor dit deel zijn oorspronkelijke vorm behoudt. Hierdoor kan het virus zich niet ‘openvouwen’ tot de vorm die het nodig heeft om cellen binnen te dringen.

Leestip: Smeltende gletsjers laten een onvruchtbare bodem achter. Dierenpoep blijkt de oplossing

In tegenstelling tot het receptorbindend domein (RBD) kan de S2-subunit niet makkelijk muteren zonder het virus te verzwakken. Zelfs toen onderzoekers het virus onder druk zetten om te muteren, had het virus daar veel moeite mee. De zeldzame varianten die toch veranderden, waren een stuk minder besmettelijk.

Toekomstige pandemieën

Volgens onderzoeker Bert Schepens biedt het richten op de S2-subunit een unieke kans in de strijd tegen het coronavirus. ‘Dit deel van het virus kan niet veranderen zonder zichzelf te beschadigen, en dat geeft ons een zeldzaam voordeel,’ legt hij uit. ‘We hebben nu een stabiel doelwit waar het virus niet zomaar aan kan ontsnappen.’

Leestip: Wat is mpox en hoe verspreidt dit virus zich?

Ook mede-auteur Xavier Saelens noemt de resultaten ‘buitengewoon veelbelovend’. ‘Deze bevindingen kunnen de basis vormen voor nieuwe behandelingen die toekomstige pandemieën helpen voorkomen.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!