De winterzonnewende staat voor de deur. Dit astronomische kantelpunt – in het Latijn solstitium, letterlijk ‘zonnestilstand’ – markeert het begin van de astronomische winter. Het moment valt elk jaar rond 21 of 22 december, op de kortste dag van het jaar. De zon staat dan het laagst aan de hemel en het noordelijk halfrond ontvangt minder daglicht dan op enig ander moment.
Toch schuilt in die donkerste dag ook een omslag. Direct na de winterzonnewende beginnen de dagen weer langzaam langer te worden, al is dat in de eerste weken nauwelijks merkbaar.
Wat gebeurt er tijdens de winterzonnewende?
De winterzonnewende is het directe gevolg van de kanteling van 23,5 graden van de aardas. Door die schuine stand ontvangen het noordelijk en zuidelijk halfrond in de loop van het jaar afwisselend meer of minder zonlicht. Dat vormt de basis van onze seizoenen.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Van september tot maart helt het noordelijk halfrond van de zon af. De zon staat lager, de dagen worden korter en de winter doet zijn intrede. Tijdens de winterzonnewende bereikt die kanteling het uiterste punt: de zon staat dan zo ver mogelijk naar het zuiden. Op het zuidelijk halfrond is het juist zomer. Daar valt in deze periode de zomerzonnewende, met de langste dag van het jaar.
Waarom wordt het na de zonnewende niet meteen warmer?
Het klinkt logisch om de winterzonnewende te zien als het koudste moment van het jaar, maar dat klopt niet. De temperatuur volgt de zonstand met vertraging. Land en water geven de warmte die ze in de zomer hebben opgeslagen slechts langzaam af. Daardoor dalen de temperaturen ook na de zonnewende nog wekenlang door. In Nederland en België worden de laagste temperaturen meestal pas in de tweede helft van januari gemeten.
De dagen worden dus al langer, al hebben we de vroegste zonsondergang al halverwege december meegemaakt, terwijl de winter nog moet pieken. De winterzonnewende markeert daarmee geen einde, maar een begin: het diepste punt van het licht, waarna de terugkeer van langere dagen voorzichtig inzet.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
