Normaliter woont Achilles, een dove witte kater, in de kelder van het Hermitagemuseum in Sint-Petersburg, waar hij op muizen jaagt. Maar tijdens het Wereldkampioenschap voetbal van 2018 wordt de kat geprezen vanwege zijn gave om de winnaars van wedstrijden te voorspellen.

Volgens dierentrainers voelt Achilles de uitslag van een op handen zijnde wedstrijd blijkbaar aan door te kiezen tussen het voedsel op twee bordjes met de vlaggen van de strijdende teams. Tot dusver heeft de kat meerdere wedstrijden correct voorspeld, waaronder de overwinningen van Rusland op Saudi-Arabië en Egypte, de Iraanse zege op Marokko en de winst van Brazilië tegen Costa Rica. Maar zijn voorspellingen dat Zwitserland van Zweden en Nigeria van Argentinië zouden winnen, klopten niet.

Vorig jaar had Achilles de uitkomst van drie van de vier wedstrijden in de Confederations Cup goed, maar ondanks het geloof in deze helderziende kat zeggen experts dat de kat de uitkomst van WK-wedstrijden niet kan voorspellen.

Toevalstijger

“Ik ben niet overtuigd,” zegt Kristyn Vitale, kattenonderzoekster aan het Human Animal Interaction Lab van de Oregon State University. “Er is gewoon geen onderzoek naar dit soort dingen gedaan.”

Volgens Vitale hebben katten net als mensen een voorkeur voor één lichaamshelft, dus zou Achilles op grond van die voorkeur een van de bordjes kunnen kiezen, niet omdat hij een bepaald land kiest.

Achilles zou ook kunnen reageren op hints van mensen om hem heen. In de vroege twintigste eeuw geloofden velen dat een paard genaamd ‘Slimme Hans’ sommen kon maken. Wanneer hij door een persoon werd gevraagd iets op te tellen of af te trekken, produceerde Hans telkens het juiste antwoord. Maar wanneer die persoon achter een scherm stond, begon Hans fouten te maken.

Het bleek dat het paard subtiele aanwijzingen van de persoon oppikte, zoals een lichte buiging in de ene of andere richting of een verwachtingsvolle gelaatsuitdrukking. Zo ook zou Achilles bij het kiezen tussen de etensbordjes positieve reacties van trainers of sportfans kunnen oppikken.

Katten kunnen hoeveelheden onderscheiden, zegt Vitale. Volgens haar kunnen trainers per ongeluk meer eten op het ene dan op het andere bordje hebben gelegd en zou Achilles dan het bordje hebben gekozen waarop het meeste voedsel lag.

“Het zou kunnen dat katten een sterkere connectie met de kosmos hebben of dat ze extreem gevoelig zijn voor hints die wij niet oppikken,” zegt Vitale. “Elk verstandelijk dier bezit een groot associatief vermogen om de wereld om hem heen te lezen.”

Toekomstperspectief

Het is niet de eerste keer dat een vermeend helderziend dier in het nieuws is. In 2005 bouwde Oscar de kat in het verzorgingstehuis waar hij woonde een reputatie op als voorspeller van het tijdstip waarop ouderen met dementie zouden overlijden. Vlak voor hun dood kwam de gewoonlijk schuwe kat uit zijn schuilplaats tevoorschijn om de stervende patiënten in hun laatste uren troost te bieden.

“We hadden eerst een sterfgeval en toen nog twee,” vertelde ziekenbroeder David Dosa in een blog van het verzorgingstehuis, “en uiteindelijk was hij bij twintig tot dertig stervende mensen geweest. Dat was het punt waarop iedereen zei: ‘Wow, dit is iets heel unieks.’”

Naast Achilles hebben ook andere dieren sportuitslagen goed voorspeld. De prognoses van Paul, een uitzonderlijk slimme octopus, tijdens het WK van 2010 waren verrassend accuraat, terwijl ook de ‘helderziende’ parkiet Mani tijdens dat WK het nieuws haalde. Onlangs heeft ook een varken genaamd Marcus uitslagen voor het WK van 2018 goed voorspeld, en daarnaast ook de winnaar van Wimbledon en de uitslag van het Brexit-referendum.

“Het is een interessant cultuurverschijnsel dat we dieren vragen om dingen te voorspellen,” zegt Vitale.

“Misschien zijn er mensen die op deze manier van de dieren gaan houden,” zegt neurowetenschapper Lori Marino, expert in diergedrag en dierlijke intelligentie . “Maar al met al denk ik dat het eerder een negatief dan een positief effect heeft.”

“Er is werkelijk geen enkel wetenschappelijk bewijs voor de bewering dat dieren paranormale vermogens hebben,” zegt Marino. “Laat dieren gewoon zijn wie ze zijn en laten we ophouden ze als voorwerpen of handelswaar te zien.”