Eind november 1973 begon de wereld de gevolgen te voelen van de Jom Kipoer-oorlog, een conflict tussen Israël en zijn buurlanden Egypte en Syrië.
Als straf voor de steun die de Verenigde Staten en andere westerse landen gaven aan Israël, zette de organisatie van olie-exporterende landen (OPEC, Organization of the Petroleum Exporting Countries) de olieleveranties stop en verdriedubbelde de gemiddelde prijs voor geïmporteerde ruwe olie. Op 25 november werd de situatie in de VS zo nijpend dat de toenmalige president Richard Nixon het land toesprak en de Amerikanen vroeg om hun thermostaat lager te zetten, niet meer op zondag te rijden en de kerstverlichting sober te houden.
In de daaropvolgende jaren streefde de VS ernaar om onafhankelijk te worden op energiegebied als bescherming tegen dergelijke crises in de toekomst. Een van de initiatieven die in dat kader werd genomen was de aanleg van de strategische oliereserve (Strategic Petroleum Reserve, SPR), een voorraad ruwe olie die het land in noodsituaties kon aanspreken. Met een huidige capaciteit van ruim 727 miljoen vaten olie stelt de voorraad het land in staat om tekorten het hoofd te bieden en deze zelfs te voorkomen.
Onlangs maakte de VS bekend dat het 30 miljoen vaten beschikbaar stelt aan energiemaatschappijen, nadat Rusland, een van ‘s werelds grootste olieproducerende landen, Oekraïne in februari 2022 opnieuw binnenviel. Het besluit tot het vrijgeven van de olie werd in samenspraak met andere grote mogendheden genomen en heeft als doel de volatiele oliemarkt te stabiliseren en zo uiteindelijk te gasprijs te drukken. Deze schoot omhoog door de angst voor tekorten.
Maar volgens milieubeschermers is terugvallen op de SPR om tekorten te voorkomen niet meer dan een doekje voor het bloeden. Zij stellen dat de VS gezien de dreigende klimaatcrisis een eind moet maken aan zijn afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en zich in plaats daarvan moet richten op groene energiebronnen.
Hoeveel olie bevat de Amerikaanse strategische oliereserve?
De SPR is voor zover bekend de grootste olievoorraad ter wereld. De olie bevindt zich op vier locaties langs de kust van de staten Louisiana en Texas. Deze werden gekozen vanwege hun bereikbaarheid vanuit zeeterminals en via pijplijnen die nodig zijn voor het olietransport. De olie wordt via buizen diep onder de grond gebracht, naar grote holten die gemaakt zijn in zoutlagen. Dit wordt gezien als de meest milieuvriendelijke manier van olieopslag, omdat de holtes nauwelijks doordringbaar zijn.
Op 4 maart 2022 bevatte de SPR circa 577,5 miljoen vaten lichte ruwe olie, die kan worden geraffineerd en verwerkt tot producten als benzine, diesel, petroleum en kerosine. Hoewel het Amerikaanse Congres in 1975 oorspronkelijk stelde dat de reserve een miljard vaten moest kunnen bevatten, is die capaciteit nooit gehaald. De grootste voorraad die ooit werd opgeslagen (tevens de maximale capaciteit van de huidige faciliteiten) was 727 miljoen vaten in december 2009.
Lange tijd moest de VS de voorraad op een bepaald peil houden, die gelijkstond aan negentig dagen aan netto-importen, om aan zijn verplichtingen jegens het Internationale Energieagentschap te voldoen. Deze organisatie, die in 1974 werd opgericht in reactie op het olie-embargo van de OPEC, coördineert de wereldwijde beschikbare olie voor 31 lidstaten tijdens internationale crises. Maar de VS hoeft zich sinds 2020 niet meer aan deze verplichting te houden, omdat het sinds die tijd meer olie exporteert dan importeert. Die ontwikkeling was in grote mate te danken aan de opkomst van fracking. Hierbij worden onder hoge druk water, chemicaliën en zand in oppervlakkige gesteente geïnjecteerd om de daarin opgeslagen olie en gas vrij te laten komen.
Hoe werkt de SPR?
De Amerikaanse strategische oliereserve werd van oorsprong aangelegd voor noodsituaties. De voorraad kon worden aangesproken wanneer de wereldwijde olieleverantie ernstig verstoord zou zijn. Tot op heden heeft de VS slechts in drie gevallen olie vrijgegeven vanwege een noodsituatie: in 1991, tijdens de oorlog in de Perzische Golf naar aanleiding van operatie Desert Storm, gaf de VS 17,2 miljoen vaten olie vrij; in 2005, toen orkaan Katrina verwoestende gevolgen had voor de olieproductie langs de Golf van Mexico, werden 20,8 miljoen vaten vrijgegeven; en in 2011 stelden de Verenigde Staten en het IAE gezamenlijk 60 miljoen vaten olie beschikbaar toen de olieleverantie werd verstoord door de burgeroorlog in Libië.
Maar de VS spreekt de olievoorraad niet alleen aan tijdens wereldwijde crises. Het land verkoopt van tijd tot tijd olie uit de SPR aan ondernemingen om de installaties te testen of om inkomen te genereren. Daarnaast kan de regering de voorraad aanwenden om ondernemingen te helpen bij het herstellen van relatief kleinschalige noodsituaties zoals extreme weersomstandigheden of transportproblemen.
Zo leende de VS na orkaan Harvey in 2017 5,2 miljoen vaten olie uit, zodat de raffinaderijen langs de kust van de Golf van Mexico hun activiteiten konden voortzetten. Dergelijke overeenkomsten, die ‘exchanges’ worden genoemd, verplichten de onderneming om de geleende olie weer terug te leveren met rente.
De toekomst van de SPR
De rol van de Amerikaanse strategische olievoorraad zou in de komende jaren kunnen veranderen. Scott L. Montgomery van de University of Washington stelt dat er ‘een nieuw tijdperk’ is aangebroken voor de reserve nu de Verenigde Staten meer olie exporteert dan importeert. Hij wijst erop dat de vraag naar olie daalt door de wereldwijde pogingen om de CO2-uitstoot te reduceren en dat het de vraag is hoe nodig het is dat het land een noodvoorraad aanhoudt.
Maar de VS blijft naar verwachting niet eeuwig meer olie exporteren dan invoeren en voorstanders van de SPR stellen dat het belangrijk is om een voorraad aan te houden om tegenslagen als stijgende olieprijzen en internationale onrust het hoofd te bieden. Nu de wereld op de rand staat van een energiecrisis stellen zij dat de voorraad mogelijk harder nodig is dan ooit.
Milieuactivisten voeren echter aan dat de volatiliteit van de wereldwijde oliemarkten precies de reden is dat de VS een einde moet maken aan zijn afhankelijkheid van de SPR. Het land verbruikt zo'n 20 miljoen vaten ruwe olie per dag, wat inhoudt dat de voorraad binnen ongeveer een maand op is als de VS op geen enkele andere manier aan olie zou kunnen komen. Zij stellen dat het land moet investeren in elektrische auto’s, bussen en andere initiatieven voor groene energie in plaats van een reserve op te bouwen.
