Het met smaragdgroen regenwoud overdekte Cardamomgebergte in Cambodja zou een veilige plek moeten zijn voor de bedreigde Aziatische olifant. Maar op beelden van camera's die zijn verbonden met bewegingssensoren is te zien dat een groot deel van de jonge olifanten in het gebied – soms fataal - letsel opliep, door valstrikken die werden gezet voor andere dieren.
De grond waarop de olifanten van Cardamom rondlopen, ligt bezaaid met duizenden strikken. Stropers zetten de vallen om te voldoen aan de groeiende vraag naar vlees van illegaal gevangen wilde dieren in het land. Vooral wilde zwijnen en herten zijn in trek. Hoewel dit niet de bedoeling is, worden andere dieren vaak verminkt of gedood door dergelijke vallen.
De lokale bevolking dacht dat de installaties geen gevaar opleverden voor de olifanten, aldus Jackson Frechette, Flagship Species Manager van de natuurbeschermingsorganisatie Fauna & Flora International Cambodia. "Ze dachten dat olifanten zich konden losmaken uit de strikken zonder letsel op te lopen,” vertelt hij.
Maar de 51 cameravallen die Frechette en zijn team vanaf 2016 opzetten, vertelden een ander verhaal. Ze legden bijna alle 45 leden vast van de voornaamste olifantenpopulatie in het gebied op foto's en video's. Van de zeven kalfjes jonger dan een jaar die de onderzoekers ontdekten, liepen er vier mank. Er bleken strikken om het onderste deel van hun poten gewikkeld. Het team maakt melding van deze resultaten in het juli-nummer van het tijdschrift Oryx.
Drie oudere olifanten bleken verwondingen aan hun slurf te hebben. Alleen de kleintjes waren met hun smallere poten in de vallen terechtgekomen. Als een olifantenjong in een val trapt, trekt de lus zich strak rond het onderste deel van de poot van het dier. De val wordt uit de grond gerukt en de draad snijdt vaak diep in het vlees van het jong.
Dergelijke wonden kunnen een doodvonnis betekenen voor een olifantenkalf, vertelt dierenarts en mede-oprichtster van de Amerikaanse non-profitorganisatie Elephant Care International. De bloedtoevoer wordt afgesneden door de draad die om de poot gewikkeld zit en de diepe snijwonden kunnen fatale ontstekingen veroorzaken. Dorpelingen uit de buurt maakten onlangs melding van twee karkassen van kalfjes, die dezelfde verwondingen hadden als die werden gezien op de beelden van de cameravallen.
Volgens Frechette kunnen de gevolgen van de strikken voor jonge olifanten een risico opleveren voor de hele populatie, die toch al onder druk staat. De olifantenpopulatie is zich nog steeds aan het herstellen van een periode van intensieve stroperij. Die eindigde iets meer dan tien jaar geleden, toen er strengere wetshandhaving werd ingesteld in het oerwoud.
Het Cardamomgebergte is in veel opzichten de ideale locatie voor het herstel van de populatie. Met zo'n 18.000 vierkante kilometer aan beschermd gebied, waaronder drie nationale parken en vier wildreservaten, is het een van de weinige plekken in het leefgebied van Aziatische olifanten waar zich ook voor de lange termijn een groep zou kunnen vestigen. Maar door de strikken is het gebergte veranderd in een mijnenveld.
Patrouilleteams hebben hard gewerkt om de vallen op te ruimen (er werden er in 2015 ruim 27.000 verwijderd uit het Southern Cardamom National Park), maar die zijn goedkoop en makkelijk te plaatsen en worden dus al snel weer vervangen.
Thomas Gray, wetenschappelijk directeur van de natuurbeschermingsorganisatie Wildlife Alliance in Cambodja, schreef al eerder over de problematiek van vallen in Zuidoost-Azië. Naar zijn zeggen gaat het veel verder dan alleen de olifanten in het Cardamomgebergte. Deze praktijk, stelt hij, is schadelijk voor “alle landdieren, of het nou gaat om olifanten, fazanten of schildpadden. Je ziet de gevolgen terug in bossen in bijna ieder land.”
Om het probleem aan te pakken, moet er strengere wetgeving worden ingevoerd, die het makkelijker maakt om stropers op te pakken en te vervolgen, aldus Gray.
Frechette voegt daaraan toe dat het van cruciaal belang is om te zorgen dat de vraag naar bushmeat afneemt. Daarom richt Fauna & Flora International Cambodia zich nu op consumenten. Het team wil volgend jaar een campagne opzetten tegen het eten van vlees van wilde dieren.
“Zolang er een markt is [voor bushmeat], zullen er altijd mensen bereid blijven om te gaan stropen,” stelt hij.
