‘Wat is dit nu weer?’ vroeg mijn zus haar volgers een tijdje terug in een story op Instagram. Op haar foto was een knalrood beestje te zien dat er met zijn twee ‘antennes’, omhooggeheven scharen en pikzwarte oogjes uitzag alsof hij van een andere planeet kwam.
Toevallig wist ik dat hij inderdaad van ver moest zijn gekomen. ‘Volgens mij is dat een rode Amerikaanse rivierkreeft,’ antwoordde ik, denkend aan een artikel dat ik had gelezen over zijn opmars in Europa. Net als andere invasieve exoten in Europa, zoals de Aziatische hoornaar en de wasbeerhond, zorgt de rivierkreeft hier voor steeds meer problemen. Dat blijkt uit een rapport van de Verenigde Naties dat in september 2023 verscheen. Hoe kwam de rode Amerikaanse rivierkreeft hier terecht – en hoe kunnen we de schade die hij veroorzaakt beperken?
Amerikaanse rivierkreeften op straat
Inmiddels kijken we niet meer op van kreeftjes die door onze buurt waggelen. Al sinds de jaren zeventig worden uitheemse rivierkreeftsoorten waargenomen in Nederland en België. Veel daarvan zijn afkomstig uit de Verenigde Staten en Mexico. Ze zijn hierheen gehaald voor consumptie of om te worden gehouden in aquaria en vijvers. Een aantal is vervolgens ontsnapt of uitgezet.
Op die manier ontstonden ook wilde populaties Amerikaanse rivierkreeften. De meest voorkomende soort in Europa is de gevlekte Amerikaanse rivierkreeft (Faxonius limosus), maar met name de rode Amerikaanse rivierkreeft (Procambarus clarkii) heeft in de afgelopen jaren een hoop bekendheid vergaard.
Hoe verspreidt de rode Amerikaanse rivierkreeft zich?
De rode Amerikaanse rivierkreeft bevindt zich – in tegenstelling tot veel van de andere rivierkreeften – niet alleen onderwater, maar verplaatst zich ook over land. Zo is de kans dat je er eentje tegenkomt op zijn avonturen een stuk groter en kan hij zich op veel plekken voortplanten. In Nederland verspreidt de kreeft zich vanuit de Randstad naar het oosten, en ook in noordelijke provincies zijn al exemplaren waargenomen. In België komt de rode rivierkreeft vooral voor in kanalen ten noorden van Namen (Wallonië).
Bedreiging voor het ecosysteem
Volgens een rapport van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit laat de rode Amerikaanse rivierkreeft, net als veel andere uitheemse rivierkreeftsoorten, maar weinig waterplanten op de bodem van sloten en vijvers ongemoeid. Zo blijft er minder over voor inheemse soorten, wordt het water troebeler en neemt de kans op blauwalg toe.
Ook is de rivierkreeft drager van de kreeftenpest, een schimmel waar hij zelf geen last van heeft, maar die dodelijk is voor de Europese rivierkreeft. Omdat de rode Amerikaanse rivierkreeft geïsoleerde wateren lopend kan bereiken, laat zijn aanwezigheid zich op steeds meer plekken voelen – en zullen we hem vast nog vaker gaan tegenkomen op straat.
Hoe bestrijd je de rode Amerikaanse rivierkreeft?
Een echt effectieve bestrijdingsmethode is tot op heden niet gevonden. Op diverse plekken, zoals in Ede, is geëxperimenteerd met het vangen van de rode Amerikaans rivierkreeft op grote schaal. Hoewel zo’n 11.000 exemplaren werden weggevangen, is daarmee het probleem niet opgelost.
Moeten we dan misschien zelf op jacht? Rivierkreeften zijn prima geschikt voor consumptie, de rode Amerikaanse rivierkreeft nog het meest van allemaal. Maar ga dan alleen met een hengel of schepnet op pad: fuiken of korven mogen alleen worden gebruikt door beroepsvissers.
