‘Behalve voor het verdwijnen, is de mens ook nogal eens verantwoordelijk geweest voor het verschijnen van vissoorten.’ Met die woorden begint een artikel dat in 1996 werd gepubliceerd in het natuurtijdschrift Natuurhistorisch Maandblad. Die opgedoken vissoort waar de auteurs het over hebben – en die inmiddels wordt omschreven als ‘een van de succesvolste invasieve exoten ter wereld’ – is de blauwband.
Hoe komt de blauwband hier?
De blauwband (Pseudorasbora parva) is een zilverkleurige zoetwatervis van zo’n tien centimeter lang met transparante vinnen een donkere band op zijn flank. Oorspronkelijk komt deze zoetwatervis voor in delen van Oost-Azië, maar inmiddels is de soort wijdverspreid. In de jaren zestig kwam de blauwband via vistransporten terecht in Roemenië en Hongarije. Kwekerijen en uitzetting voor de sportvisserij hielpen het beestje verder op weg, waarna het via het stroomgebied van de Donau de rest van Europa bevolkte.
De eerste keer dat de blauwband in de Lage Landen werd geregistreerd was in 1992, toen acht van de visjes werden opgevist uit zijbeken van de Maas in Nederlands-Limburg. Inmiddels is de vissoort in grote delen van Nederland en Noord-België te vinden.
Klein visje, grote zorgen
Dat de blauwband zich zo razendsnel verspreidt, komt ten eerste omdat het visje niet zo kieskeurig is wat betreft leefgebied en -omstandigheden. De blauwband komt voor in zowel stilstaande als stromende wateren, en is onder meer gevonden in poelen, vijvers, sloten, meren, rivieren, beken en uiterwaardplassen. Daar komt bij dat de vis veel eitjes legt en een korte generatietijd heeft – de perfecte ingrediënten om een populatie snel te laten groeien en verspreiden.
Dat is zorgwekkend, zeggen onderzoekers. In gebieden waar de blauwband opduikt, gaan de populaties van bepaalde inheemse vissoorten namelijk achteruit. Dat heeft te maken met een ingewikkelde mix van factoren.
Het dieet van de blauwband
Zoöplankton, muggenlarven en mosselkreeftjes vormen de belangrijkste voedselbron voor de blauwband – precies de dingen die ook op het menu staan van inheemse karperachtige vissoorten in de Lage Landen. Bovendien voedt de blauwband zich met eieren en larven van andere vissen, en is een groot deel van de blauwbanden drager van de eencellige parasiet Sphaerothecum destruens. Hoewel de blauwband zelf geen last heeft van deze ziekteverwekker, kan een besmetting bij inheemse vissoorten leiden tot dodelijke ontstekingen.
Om die redenen wordt de blauwband gezien als een bedreiging voor inheemse vissoorten als blankvoorn, rietvoorn, vetje en zalm. Sinds 3 augustus 2016 is de blauwband dan ook opgenomen in de Europese Unielijst van invasieve exoten, waarop bijvoorbeeld ook de problematische Amerikaanse rivierkreeft en Chinese wolhandkrab staan. In Nederland en België is het verboden om invasieve exoten te houden, kweken, transporteren of importeren.
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
