Kastanjebruin lijfje, hagelwitte wangen, felblauwe snavel. Dat de rosse stekelstaart (Oxyura jamaicensis) opvalt, is een ding dat zeker is. In 1977 deed deze van oorsprong Noord-Amerikaanse eend zijn intrede in de Nederlandse wateren, en enkele jaren later ook in de Belgische. Inmiddels wordt het dier actief bestreden in de Lage Landen. Hoe is de rosse stekelstaart de Atlantische Oceaan overgestoken? En waarom is zijn komst een probleem?
Hoe herken je een rosse stekelstaart?
Je kunt veel zeggen over de rosse stekelstaart, maar niet dat hij lastig te spotten is. Mannetjes hebben een kastanjebruin lichaam, witte wangen, een zwarte kopkap en een opvallende lichtblauwe snavel. Vrouwtjes moeten het doen met een minder spectaculaire zwarte snavel en donkerbruin verenpak, en hebben daarmee iets weg van een gewone wilde eend.
De rosse stekelstaart is tussen de 35 en 43 centimeter lang en broedt hoofdzakelijk van april tot juli. De kleine eend gedijt in ondiep en voedselrijk water en leeft van gras, eendenkroos, waterplanten en insecten, waar hij naar duikt.
Hoe is de rosse stekelstaart in Nederland en België gekomen?
De rosse stekelstaart werd in de jaren veertig in het Verenigde Koninkrijk geïntroduceerd als volièrevogel en verspreidde zich van daaruit gestaag over de rest van Europa. Sinds de jaren negentig broedt de eend in beperkte aantallen in Nederland en België – en dat is niet tot ieders plezier.
De blauwgesnavelde eend wordt sinds 2016 als invasieve exoot beschouwd: een soort die eigenlijk niet in de Lage Landen hoort voor te komen en die we hier liever kwijt dan rijk zijn. Net als bij bijvoorbeeld de nijlgans en de heilige ibis, allebei afkomstig uit Afrika, mag de rosse stekelstaart daarom bejaagd worden. Bovendien is het houden en fokken van de eend verboden in Europa.
Waarom is de rosse stekelstaart ongewenst in de Lage Landen?
De rosse stekelstaart is genetisch verwant aan de bedreigde witkopeend (Oxyura leucocephala), die zijn oorsprong in Spanje vindt. De rosse stekelstaart kan nogal agressief zijn als het op zijn paargedrag aankomt en schuwt hybridisatie met de witkopeend niet. Als deze twee soorten met elkaar paren, ontstaan bastaarden die de schaarse witkopeend uiteindelijk zouden kunnen doen uitsterven – tot groot ongenoegen van Spaanse natuurbeschermers.
De hybridisatie van deze twee eenden is dus ongewenst. Om deze reden zijn er in het Verenigd Koninkrijk – waar de rosse stekelstaart het veelvuldigst voorkomt – al verschillende, controversiële ruimingspogingen geweest. Tot nog toe zonder al te veel succes. Voorlopig zijn we dus nog niet van het blauwe snaveltje af.
