‘Guantanamo is de beste post die kunt krijgen,’ zegt een militair tegen Debi Cornwall wanneer ze de beruchte gevangenis aan de zuidoostrand van Cuba voor het eerst bezoekt. De Amerikaanse fotografe was kort daarvoor geland en had stapels papieren moeten ondertekenen. De inhoud: een oneindige lijst met voorschriften die gelden voor het fotograferen binnen de hekken en muren van Guantanamo Bay.
Anno 2024 verblijven er nog altijd enkele tientallen mannen in de veelvuldig bekritiseerde Amerikaanse militaire gevangenis. Onder hen is ook Khalid Sheikh Mohammed, het brein achter de aanslagen op 9/11 die onlangs schuld bekende. Dat waren er ooit meer dan achthonderd, van wie velen jaren hebben vastgezeten zonder aanklacht of enig uitzicht op een proces.
Oog in oog met de gevangenen van Guantanamo Bay
Cornwall mocht geen gezichten, toezichtsprocedures, sloten en bepaalde delen van de kustlijn in beeld brengen. Aan het einde van elke dag namen bewaarders de geheugenkaart van haar fototoestel in beslag en verwijderden de foto’s die niet voldeden aan de richtlijnen.
Tijdens haar drie bezoeken aan het het gevangenenkamp heeft ze slechts één keer gedetineerden gezien, vanachter een doorkijkspiegel. Ze mocht haar camera op dat moment niet gebruiken en keek toe hoe gevangenen in een gemeenschappelijke ruimte aan het lunchen waren.
In gesprek met ex-gevangenen
Voor veel mensen is gevangenenkamp Guantanamo Bay slechts een vage herinnering aan de zogenoemde War on Terror, de strijd die de VS na de aanslagen op 11 september 2001 voerden om terrorisme te beteugelen. Maar Cornwall, die twaalf jaar werkte als advocaat van gevangenen in de VS, is van mening dat we Guantanamo niet mogen vergeten.
Voor haar project, dat ze Welcome to Camp America doopte, vloog Cornwall ook naar Algerije, waar ze in gesprek ging met ex-gedetineerde Djamel Ameziane, die ruim elf jaar vastzat op Cuba. Ze bracht schilderspullen voor hem mee en hij bracht haar in contact met andere ex-gevangenen, verspreid over negen verschillende landen.
Cornwall ontdekte dat de mannen moeite hadden hun leven weer op de rails te krijgen. Ze waren werkloos, vervreemd van hun familie en getraumatiseerd door hun tijd in Guantanamo Bay, waar ze geregeld werden onderworpen aan marteling.
Een horrorgevangenis zoals je die nog nooit zag
Cornwall bracht ook een andere kant van de legerbasis in beeld, zoals een bowlingbaan en een winkeltje voor militairen – faciliteiten waarvan de gevangenen uiteraard geen gebruik mogen maken.
Het project is niet bedoeld als aanklacht tegen de aanwezige Amerikaanse militairen. Hun leven ‘wordt bepaald door routine en extreme verveling’, vertelt Cornwall. ‘Ik hoop juist te laten zien wat we gemeen hebben met mensen die anders denken en een ander geloof aanhangen – de mensen voor wie we bang zijn.’
Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
