Dit verhaal verschijnt in de oktober editie van National Geographic magazine
Voor onderwaterfotograaf Brian Skerry is het een goede dag wanneer de zon schijnt, het water helder is en het zeeoppervlak rimpeloos. Als hij dan een walvis ziet, kan Skerry het water niet snel genoeg induiken om ze te fotograferen.
Maar de meeste dagen zijn niet zo. Er zijn geen walvissen, het water is troebel of de zon verdwijnt net op het verkeerde moment. Of zodra Skerry het water ingaat, duiken de walvissen naar duizend meter diepte om zich daar te voeden.
National Geographic-fotograaf Skerry is een vrijduiker. Dat betekent: geen andere uitrusting
dan zijn zwemvliezen en duikbril – en natuurlijk een camera. In de afgelopen twee jaar voer hij in totaal negen weken voor de kust van het Caribische eiland Dominica in een tien meter lange boot om potvissen te achtervolgen.
Skerry heeft met zijn fotografie, die veel unieke, intrigerende beelden heeft opgeleverd, al vele prijzen gewonnen, maar zijn ambitie reikt verder. ‘Ik ben in de eerste plaats een fotojournalist. Ik werk samen met onderzoekers, die mijn foto’s gebruiken bij het bestuderen van dieren en planten in de oceaan,’ vertelt hij.
Potvissen zijn mooi, intelligent en moeilijk te achterhalen wanneer ze naar de bodem duiken. Door de walvisvangst, overbevissing en ander contact met de mens is hun aantal zo sterk afgenomen dat ze nu als bedreigd gelden. Met zijn foto’s wil Skerry onderzoekers bijstaan en bij scholieren de situatie van de walvissen onder de aandacht brengen. ‘Ik heb een sterke aandrang en voel ook verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat mensen zich om hen bekommeren,’ zegt hij.
De potvis is ’s werelds grootste roofdier met tanden. Ze wegen tot vijftig ton en hebben de grootste hersenen van alle dieren. Verder vertonen ze menselijk gedrag, zoals nieuwsgierigheid en speelsheid. Desondanks weten we verrassend weinig van ze. Wisselen ze complexe ideeën uit? Welke andere vormen van sociale interactie is er binnen hun groep? Wat gaat er om in dat gigantische brein?
Bijna alle walvissen lijken verstoord te raken door harde geluiden, zoals de bubbels afkomstig uit een persluchtfles. Vrijduiken, het onderwaterequivalent van op de tenen voortsluipen, is de beste manier voor iemand als Skerry om ze te benaderen. ‘Toch voelt het soms of je een spook achternazit,’ zegt hij.
Skerry woont in Maine, waar hij het vrijduiken oefent in het koude water van de Atlantische Oceaan. Hierbij houdt hij zijn adem tot wel drie minuten in, wat zowel fysiek als mentaal erg zwaar is.
Behalve zijn conditie bewaken doet Skerry (56) meditatieoefeningen om te voorkomen dat hij in paniek raakt wanneer zijn bloeddruk daalt en zijn longen het willen uitschreeuwen. Het zijn vaak deze momenten waar de fotografische magie ontstaat.
Skerry werkt nu voor National Geographic aan een driejarig project over walvissen. Het heeft hem over de hele wereld gebracht. Hij fotografeerde bultruggen in Alaska, beloega’s in Canada en orka’s in Noorwegen.
In Dominica volgde Skerry een onderzoeksteam onder leiding van bioloog Shane Gero van de Universiteit van Aarhus in Denemarken. Gero is de oprichter van de Dominica Sperm Whale Project. Elk jaar sporen de onderzoekers families van Caribische potvissen op en proberen ze hun communicatie te ontcijferen. Het onderzoek draagt bij tot een beter begrip van het gedrag van walvissen, waardoor ze effectiever kunnen worden beschermd.
Gegevens verzamelen kost tijd. Net als andere wildlifefotografen spreekt Skerry vooral van geduld – alsof dat genoeg zou zijn voor het maken van een meesterlijke foto. Maar wie eenmaal in de boot zit met hem, wordt duidelijk welke mentale lenigheid al dat wachten vergt, soms wekenlang, altijd met de vinger aan de knop, in het besef dat het moment misschien wel nooit komt. Daar staat tegenover dat Skerry eens in de zoveel tijd niet zomaar een goede, maar een onvergetelijke dag heeft.
Na dagen van vruchteloos wachten, kreeg Skerry afgelopen lente ineens een tip van een onderzoeksboot dat walvissen zich naar het oppervlak leken te bewegen om daar samen te scholen. Het is zeldzaam dat mensen zulk gedrag kunnen aanschouwen, laat staan fotograferen. Skerry haastte zich naar de locatie en trof er zes potvissen aan onder een zonnige hemel. Hij zwom meer dan een uur met hen mee en schoot twee geheugenkaarten vol, samen ruim 1500 opnamen.
De natuur heeft reden genoeg om de mens argwanend te bekijken, maar soms lacht ze ons toch nog toe.
Fotojournalist Brian Skerry, 2017 Rolex National Geographic Explorer of the Year, is gespecialiseerd in de onderwaterwereld. Hij maakte in twintig jaar 25 reportages voor dit tijdschrift, waaronder een serie over de bedreigde blauwvintonijn (maart 2014).
