Dit artikel verscheen in de juni 2020 editie van National Geographic Magazine.
Paddenstoelen gedijen onder vochtige omstandigheden. Dat was in het najaar van 2019, toen er uitzonderlijk veel neerslag viel, goed te zien. Zelfs in mijn eigen tuin op de Veluwe stonden vliegenzwammen. Behalve vocht is ook dood hout essentieel voor paddenstoelen: zonder afgestorven bomen en takken verdwijnen er snel veel soorten. Rottend hout bevat voedingsstoffen die de bodem verrijken, wat weer goed is voor micro-organismen, zwammen en insecten. De hele voedselketen profiteert ervan.
Lange tijd richtte de bosbouw in Nederland zich op het oogsten van zo veel mogelijk hout. Dat beleid werd al decennia geleden losgelaten, waarna veel dood hout achterbleef in het bos. Natuurlijk stond de houtproductie niet stil, maar op de meeste plaatsen is er bewust voor gekozen om de boel de boel te laten: kleinere takken mochten blijven liggen ter verrijking van de bodem, waarvan het ecosysteem profiteerde. Ik vond dat een prachtige ontwikkeling, en de gevolgen waren ook overal te zien.
Sinds de recente opkomst van biomassacentrales is de situatie echter weer veranderd. Ik zie nu hoe losliggende twijgjes, takken en bomen – alles wat maar brandbaar is – uit het bos worden meegenomen. De bodem blijft kaal en schraal achter. Het gevolg is natuurlijk niet direct en overal waarneembaar, maar als deze trend doorzet, zal de rijke paddenstoelenwereld merkbaar verschralen, met alle gevolgen van dien voor het ecosysteem. Dan zijn we binnen de kortste keren terug bij af.
O, en niet te vergeten: paddenstoelen zijn dé natuurattractie van het najaar. Zonder zwammen is een bos niet alleen ecologisch uit balans, maar ook gewoon saai.
