De diepste grot op aarde vind je in de Kaukasus. In Abchazië om precies te zijn, een regio die zich eenzijdig onafhankelijk heeft verklaard van Georgië. Samen met Russische onderzoekers van het speleologische team Perovo-speleo en fotoassistent Jeff Wade verbleef ik in 2018 ruim 2100 meter onder de grond in de Verjovkinagrot om onderzoek te doen en foto’s te maken.
Maar toen we op een ochtend zaten we te ontbijten, ontvingen we een verontrustend radiobericht: een vloedgolf zou de grot overstromen. Binnen een halfuur zou het water ons bereiken.
Het geluid van een vrachttrein
Plotselinge overstromingen komen vaker voor in grotten. We waren al elf dagen ondergronds en aanvankelijk niet erg bezorgd. Onze achtpersoonstent stond in een zijgang, halverwege een diepe afgrond, waar we ons op veilige afstand van de onderaardse waterloop bevonden. Althans, zo dachten we. We gingen verder met ontbijten.
Ik zal het geluid dat volgde nooit vergeten: als een vrachttrein die op ons kamp af denderde. Het werd steeds luider en iedereen keek met open mond naar boven. Toen kolkte een enorme watermassa langs ons kamp en stortte in de afgrond. We besloten af te wachten hoe de situatie zich zou ontwikkelen; soms zijn overstromingen van korte duur.
Klimmen voor je leven
Na een paar uur zag Petr Ljoebimov, een van de Russische grotklimmers, wat water opborrelen uit een diep gat aan de rand van het kamp, daar waar we onze tandpasta uitspuugden. Collega’s Pavel Demidov en Andrej Sjoevalov gingen uitzoeken hoe het waterpeil zich dieper in het grotstelsel gedroeg.
Kort daarna bekeek Petr het ‘tandpastagat’ opnieuw. Toen hij zich omdraaide, sprak zijn lijkbleke gezicht boekdelen: het gat stond vol water en het waterpeil steeg rap. We moesten snel zijn. Uit alle gaten rond het kamp borrelde water op. Ik riep: ‘Kom op, Petr. We moeten hier weg.’
Woeste watervallen
Maar hij wilde wachten totdat Pavel en Andrej terugkwamen. Ik dacht niet dat ik hem ooit nog zou zien. Met behulp van stijgklemmen klauterde ik met de rest van het team naar boven, langs touwen die waren neergelaten in schachten die in woeste watervallen waren veranderd. Ik weet niet wat ik meer vreesde: het stijgende water of de stortvloed die op ons neerkletterde.
Ik klom voorop. Als ik op een obstakel zou stuiten, zou iedereen achter mij vast komen te zitten. Ik raakte in paniek en klom zó snel dat ik Jeff uit het oog verloor. Toen hoorde ik een woedende stem achter mij. Jeff schreeuwde dat ik langzamer moest klimmen. Ik was opgelucht zijn stem te horen. Eindelijk bereikten we een nis in de zijpassage, waar even op adem konden komen.
Nog niet gered
De eerste van de andere klimmers dook op. We vroegen hem of hij de rest had gezien, maar hij was niemand tegengekomen. We gingen ervan uit dat de rest was verdronken, trokken verder en wachtten af. Maar toen kwamen ook de andere klimmers tevoorschijn. Iedereen had het avontuur overleefd, zij het dat Petr zijn knie ernstig had verwond.
Vier dagen klauteren
We konden niet verder, want de volgende waterval kwam uit in een smalle horizontale passage die nu volledig onder water stond. We wachtten zestien uur, gevangen tussen het vloedwater onder ons en de onneembare waterval boven ons.
Maar de stortvloed kwam tot bedaren. Het kostte ons nog vier dagen om naar de oppervlakte te klauteren. Wanneer ik na een speleologische trip uit een grot kom, staan mijn zintuigen meestal op scherp: ik ruik beter, kleuren zijn helderder en geluiden scherper. Maar ditmaal nam ik alles waar op een vreemde, gedempte manier. Ik was bevangen door opluchting.
