Bang om levend te worden begraven? In de achttiende en negentiende eeuw was die vrees niet helemaal onterecht. Zo gingen er gruwelijke verhalen rond over mensen die overduidelijk nog hadden doorgeleefd in de kist – er zouden zelfs zwangere vrouwen zijn geweest die in de kist een kind hadden gebaard.
De angst heerste vooral in Europa. Sommige doktoren beweerden zelfs een derde van de mensen levend werd begraven. Er werden speciale doodskisten ontworpen waaruit iemand zichzelf kon bevrijden. Maar waar kwam deze hysterie vandaan?
Ten onrechte doodverklaard
In de achttiende eeuw werd iemand doodverklaard wanneer de ademhaling en hartslag waren gestopt. Maar mensen die bewusteloos waren of in een diepe coma verkeerden, liepen het gevaar ten onrechte voor dood te worden aangezien.
Leestip: Moord of ziekte? De mysterieuze dood van Mozart
De Deense anatoom Jacob B. Winsløw schreef in 1740 het boek The uncertainty of the signs of death, and the danger of precipitate interments and dissections. Daarin beschreef hij verontrustende voorbeelden van mensen die levend waren begraven, maar ook hoe lastig het te beoordelen was of iemand was overleden. Volgens Winsløw was alleen ontbinding een duidelijk signaal van de dood, en hij adviseerde om drie dagen te wachten met de begrafenis.
Gruwelijke verhalen
De Fransman Jean-Jacques Bruhier vertaalde het boek naar het Frans en voegde meer huiveringwekkende verhalen toe van mensen die onder de grond weer bij bewustzijn kwamen.
Zo schreef hij over ‘overledenen’ die door grafrovers werden gewekt, opgesloten zaten in de kist en in paniek eruit probeerden te komen, en over ‘doden’ die schreeuwend wakker werden toen een arts hun lichaam begon te ontleden.
Helaas waren er ook gevallen zonder goede afloop. Zo werden er volgens Bruhier lijken in ongewone posities aangetroffen of was een lijkkleed in de kist door het slachtoffer uit pure wanhoop uit elkaar gescheurd.
Een speciale kist
Bruhier had met het boek veel onrust gezaaid in Europa en mensen verloren het vertrouwen dat artsen doden van de levenden konden onderscheiden. Zo lieten mensen in hun testament vastleggen dat hun lichaam eerst moest worden opengesneden voordat ze zouden worden begraven. Ook gaan er verhalen rond van mensen die voor de zekerheid met een trompet of wapen werden begraven.
Leestip: Angstaanjagende mythen: dit zijn de 5 engste heksen uit de geschiedenis
Daarnaast werd er ook een speciale kist ontworpen. De Amerikaan Christian H. Eisenbrandt vroeg patent aan voor een grafkist die was uitgerust met een deksel die van binnenuit kon worden geopend.
Broodje aap?
Het was onduidelijk hoe vaak mensen levend werden begraven. Een Duitse arts stelde dat het maar liefst een op de drie overkwam. Een Zweedse en Engelse arts schatte het aantal gevallen op een op de tien.
Leestip: Angst voor de levende doden: waarom geloofde men vroeger in vampiers?
Hoewel er wel degelijk mensen bij leven werden begraven, klopte er niks van de aantallen die destijds werden genoemd. Volgens de Franse patholoog Paul Brouardel (1837-1906) waren de gruwelverhalen in kranten niet op waarheid berust. Hij kwam tot deze conclusie na 20 jaar uitgebreid onderzoek en vele gesprekken met ambtenaren, artsen en nabestaanden.Naarmate de geneeskunde zich ontwikkelde, nam de angst om levend begraven te worden af.
Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
