In 1885 ontvangt de redactie van de Pittsburgh Dispatch een boze brief. De schrijfster reageert in een vurig betoog op een artikel waarin stond dat het de taak van een vrouw is om zich te wijden aan gezin en huishouden, en dat werken buitenshuis ‘abnormaal’ was. De hoofdredacteur is onder de indruk van de heldere en krachtige formuleringen in de brief en plaatst een oproep: de schrijfster moet zich melden. Zo begint de journalistieke loopbaan van de 21-jarige Elizabeth Jane Cochran, beter bekend onder haar pseudoniem Nellie Bly.
De eerste stappen als journalist
Aanvankelijk schrijft Bly, zoals de meeste vrouwelijke journalisten destijds, over mode en huiselijkheid in de damesrubriek. Maar al snel heeft ze er genoeg van. Ze wil de wereld in, verslag doen van wat ertoe doet. Bly vertrekt naar Mexico als correspondent, waar ze schrijft over het dagelijkse leven, armoede en corruptie. Na zes maanden moet ze het land ontvluchten: haar kritische stukken hebben de toorn gewekt van dictator Porfirio Díaz.
Terug in de Verenigde Staten klopt ze aan bij uitgever Joseph Pulitzer van de New York World. Hij geeft haar meteen een ongewone opdracht: infiltreren in een psychiatrische inrichting door zich voor te doen als geestesziek. ‘Hoe krijgen jullie me eruit?’ was haar eerste vraag. ‘Ziet u eerst maar binnen te komen,’ was het antwoord.
Nellie wordt krankzinnig verklaard
Na een avond oefenen voor de spiegel weet Bly haar rol overtuigend te spelen. Ze gedraagt zich verward in het pension waar ze verblijft en wordt door de politie opgepakt. Artsen verklaren haar krankzinnig, en de rechter laat haar opnemen in het Bellevue Hospital.
Daar ontmoet Bly vrouwen die, net als zij, niets mankeren. Een van hen is Anne Neville, een serveerster die door ziekte haar baan verloor en uit armoede in het gesticht is beland. Veel vrouwen blijken simpelweg opgesloten omdat ze geen alternatief hebben. Behandeling is er niet; het gesticht dient als opslagplaats voor mensen die onzichtbaar moeten blijven voor de rest van de maatschappij.
Na meerdere onderzoeken blijft de diagnose ‘ongeneeslijk krankzinnig’ staan. Bly wordt overgeplaatst naar een instelling op Roosevelt Island, waar ze ontdekt hoe psychiaters achteloos dezelfde vragen stellen, zonder naar de antwoorden te luisteren. ‘Het gesticht binnenkomen was niet moeilijk,’ schrijft ze later, ‘maar eruit komen was onmogelijk.’
Achter de tralies van een gesticht
In het gesticht ondervindt de verslaggeefster hoe zwaar het leven er voor de patiënten was. De reportage die ze zou schrijven over haar project begon met de inleiding: ‘Een vreemdsoortig medisch onderzoek waarbij niets werd onderzocht. Een lange wachttijd om vervolgens in de kou te eten. Er zijn geen messen of vorken. Smakeloos en oneetbaar voedsel. Ze verdronk bijna in een ijskoud bad. Zeep is er maar één keer per week.’
Leestip: Marie Curie, de vrouw die twee Nobelprijzen won
Nellie maakt van dichtbij mee hoe wreed er met andere patiënten werd omgesprongen. Zo was er bijvoorbeeld een verstandelijk gehandicapt meisje van een jaar of achttien dat ‘heel boos werd als ze haar zin niet kreeg. De verpleegsters maakten haar opzettelijk kwaad (...). Daardoor moest het arme kind alleen maar harder huilen, en om die reden knepen ze haar de keel dicht. (...) Daarna werd ze naar haar kamertje gesleept en hoorde ik haar verstikte angstkreten.’
Tien dagen na haar opsluiting kreeg Bly bezoek van een advocaat van de New York World, die haar vrijlating regelde. Eenmaal buiten de muren van de inrichting ging ze aan het werk. Enkele dagen later verscheen haar artikel ‘Achter de tralies van een gesticht’. Het stuk maakte een diepe indruk. De betrokken psychiaters boden snel hun excuses aan, maar het was niet genoeg om een schandaal te voorkomen.
Een loopbaan als undercoverjournalist
De reportage zorgde ervoor dat Nellie Bly van de ene dag op de andere een enorme staat van dienst had. Zelf was ze daar niet zo van onder de indruk, maar was ze vooral trots op het resultaat van haar onderzoek: er werd een miljoen dollar vrijgemaakt om de leefomstandigheden in de gestichten te verbeteren.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Nellie Bly werd een specialist in het maken van undercoverreportages. Kort na haar publicatie over het gesticht infiltreerde ze in een fabriek in New York, waar ze voor een absurd laag salaris dozen moest maken.
Later deed ze in een artikel in de New York World haar beklag over de werkomstandigheden van de vrouwelijke arbeiders; de sensationele kop ‘Nellie Bly vertelt wat het betekent om een blanke slavin te zijn’ wond er geen doekjes om. Voor een andere klus legde ze contact met een lobbyist van de senaat van de staat New York: Edward Phelps.
Door zich voor te doen als echtgenote van een vooraanstaande farmaceut wist ze een lijst te bemachtigen met daarop namen van afgevaardigden die bereid zouden zijn om steekpenningen aan te nemen, in ruil voor het wegstemmen van een wet die erin voorzag dat bepaalde medicijnen alleen op doktersrecept verkrijgbaar zouden zijn.
Symbool voor journalistiek en feminisme
In 1895 zegde Nellie Bly de journalistiek vaarwel. Ze trouwde met de directeur van een staalfabriek die 42 jaar ouder was dan zij. Bly werd actief in het bedrijf en nam de leiding over nadat haar man overleed. Toen het bedrijf failliet ging, keerde ze terug in de journalistiek.
Leestip: Amelia Earhart: de eerste vrouw die solo de Atlantische Oceaan overvloog
In de Eerste Wereldoorlog deed ze verslag van het oostfront en werd ze zelfs nog aangezien voor een Britse spionne. Ze zou blijven schrijven tot ze in 1922, op 57-jarige leeftijd, overleed aan de gevolgen van een longontsteking. Daarna raakte Nellie Bly in de vergetelheid. Tot een paar jaar geleden, toen ze door nieuwe aandacht voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen een symbool werd op het gebied van journalistiek én feminisme.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
