Dat Marie Curie wist hoe ze haar hersenen moest gebruiken, had ze zeker niet van een vreemde. Haar vader was leraar wiskunde en natuurkunde op een middelbare school en vervulde daar een hoge positie. Haar moeder was tot Maries geboorte hoofd van een school. Die was gevestigd in het huis van de familie.
Maar dat Marie Curie één van de belangrijkste ontdekkingen van de negentiende eeuw zou doen, was niet zo voor de hand liggend. Het kwam haar zeker niet aanwaaien.
De jeugd van Marie Curie
Marie Curie werd geboren op 7 november 1867 in Warschau. Het Polen waar Marie ter wereld kwam, stond zwaar onder druk van het tsaristische Rusland. De grootmacht slokte steeds meer stukjes van Polen op, totdat het in 1795 het hele land in zijn greep had gekregen.
Het onderwijssysteem werd door de Russen op de schop genomen. Dat had grote gevolgen voor de vader van Marie, die werd ontslagen omdat hij ‘niet Russisch genoeg’ was. Om het financiële gat op te vangen, toverde de familie Sklodowska, zoals de familienaam van Marie Curie luidde, hun huis om tot pension.
De moeder van Marie overleed toen Marie 11 was. Jaren ervoor, op haar vijfde, had ze tuberculose opgelopen. Vanwege de angst haar kinderen te besmetten, maakte ze geen lichamelijk contact. Het gebrek aan knuffels en kusjes werd door Marie en haar broers en zussen niet goed begrepen.
Marie Curie gaat studeren
Dat Marie slim was, dat was duidelijk. Maar ze mocht zich niet inschrijven aan de Universiteit van Warschau omdat daar geen vrouwen werden toegelaten. Ze zocht haar heil in een ondergrondse onderwijsinstelling: de Vliegende Universiteit. Ze verdiepte zich in natuurkunde, scheikunde en fysiologie.
Om haar droom om te studeren aan een erkende universiteit levend te houden, nam verschillende ze (zomer)banen. Met succes, want ze vertrok naar Parijs en rondde in 1893 een master natuurkunde af.
Een jaar later liep ze liefde van haar leven tegen het lijf: Pierre Curie. Ze zocht een laboratorium om de magnetische eigenschappen van verschillende soorten staal te onderzoeken. Een landgenoot wees haar in de richting van Pierre Curie, het laboratoriumhoofd van een prestigieuze school in Parijs. De twee bleken een gouden paar.
De belangrijkste ontdekking van Marie Curie
Marie en Pierre doken zo diep in de natuurkunde, dat ze er in 1903 een gezamenlijke Nobelprijs voor de natuurkunde aan overhielden. Het echtpaar deelde de prijs met collega-natuurkundige Henri Becquerel, die in 1896 het bestaan van radioactiviteit ontdekte. Op dit werk borduurde het echtpaar samen met Becquerel voort.
Ze ontdekten dat in het mineraal uraniniet radioactieve elementen actief waren. Ze extraheerden er twee die tot dan toe nog onbekend waren: polonium en radium. Die eerste vernoemde Marie naar haar land van herkomst. Ook de term radioactiviteit komt uit de koker van Marie.
Marie Curies belangrijkste ontdekking, het isoleren van radium, werd in 1911 nogmaals beloond met een Nobelprijs. Ditmaal voor de scheikunde. Deze Nobelprijs hoefde ze niet te delen.
Als intelligentie in de familie zit, dan is de familie Curie daar een goed voorbeeld van. De dochter van Marie en Pierre Curie, Irène Joliot-Curie, won in 1935 ook een Nobelprijs voor de scheikunde, samen met haar man Frédéric Joliot. Marie Curie maakte dat helaas niet mee, zij overleed een jaar eerder.
Doodsoorzaak van Marie Curie
Als je veel met radium werkt, dan kan je leven maar op één manier eindigen. Marie Curie ontwikkelde aplastische anemie (of leukemie, daar zijn de meningen over verdeeld). Bij aplastische anemie maakt je beenmerg geen rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes meer aan. Marie Curie overleed in 1934, op 66-jarige leeftijd. Maries dood was het gevolg van een jarenlange blootstelling aan radioactieve materialen.
Hoewel Marie Curie meerdere collega’s in hetzelfde onderzoeksveld zag overlijden aan bloedziekten, wilde ze nooit helemaal toegeven dat het de radium was die haar ziek maakte. Ook haar dochter Irène en haar man Frédéric zouden overlijden aan de gevolgen van radioactieve straling.
Marie Curie ligt samen met haar man begraven in het Panthéon in Parijs. Die roem is volkomen terecht, want Marie Curie is dankzij haar ontdekkingen één van de belangrijkste vrouwen in de wetenschap.
Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
