Toen een expeditie naar het Arctische eiland Wrangel uitmondde in een catastrofe, bleef Ada Blackjack als enige in leven. Samen met haar kat Vic wist ze zich er bijna twee jaar lang staande te houden.
Haar verhaal raakte echter ondergesneeuwd door de leider van de expeditie, die koste wat kost zelf de vertelling over zijn mislukte missie wilde bepalen. Hoe verliep deze Arctische ontdekkingsreis werkelijk?
De expeditie naar Wrangel
Ten noorden van Siberië, tussen het vasteland van Rusland en Alaska, ligt het eiland Wrangel. Het poolklimaat van dit onbewoonde, ruige eiland zorgt ervoor dat de vlakke toendra’s het hele jaar door met ijs bedekt zijn. Slechts een paar weken per jaar is het bereikbaar per schip.
Toch maakte dat de plek niet minder aantrekkelijk voor de Canadese ontdekkingsreiziger Vilhjalmur Stefansson. In de imperialistische geest van de negentiende en vroege twintigste eeuw wilden westerse landen ieder onbewoond stukje land claimen, hoe vijandig de omstandigheden ook waren.
Leestip: De enerverende eerste expeditie naar de Noordpool per luchtballon
In 1921 besloot Stefansson zelf een expeditie te organiseren. Hoewel de Canadese overheid weinig zag in deze onderneming, financierde ze met tegenzin de heenreis naar het eiland.
Stefansson wist zelf wel beter dan om mee te gaan. Hij stelde een bemanning samen: Crawford, Galle, Maurer en Knight. Als laatste zocht hij een Engelssprekende Inupiat-vrouw, die volgens hem nuttig zou zijn in de Arctische wildernis. Ada Blackjack, toen 23 jaar oud, sloot zich vastbesloten aan.
Een tragisch leven
Voordat Ada zich bij de expeditie aansloot, had ze al moeilijke jaren achter de rug. Na haar jeugd in Nome, een dorpje aan de kust van Alaska (VS), trouwde ze op 16-jarige leeftijd met Jack Blackjack. Jack was gewelddadig en onvoorspelbaar, en verliet Ada na een huwelijk van vijf jaar.
Van de drie kinderen die Ada en Jack samen kregen, overleefde alleen hun zoontje Bennett. Hij leed aan chronische tuberculose, maar de behandeling was te duur voor Ada. Haar werk als naaister betaalde simpelweg te weinig.
Wanhopig op zoek naar werk stuitte Ada op de oproep van Stefansson. De expeditie zou haar vijftig dollar per maand opleveren – een enorm bedrag voor haar.
Leestip: Dit moordmysterie op de Noordpool is na 150 jaar nog steeds onopgelost
Als zesde lid sloot ook de kat Victoria zich aan bij de groep. Zij moest geluk brengen voor dit kleine, gedurfde gezelschap. Op 9 september 1921 vertrok het schip met de bemanning vanuit Nome, waar alleen Stefansson vertrouwen had in een goede afloop.
Het eerste jaar
Het doel van de expeditie was om lang genoeg op Wrangel te blijven om te bewijzen dat het eiland geschikt was als kolonie voor het Britse rijk. Een jaar lang lukte dat: ondanks de barre omstandigheden overleefden Ada en haar groep de eerste winter. Die zomer zou Stefansson een schip sturen met voorraden, zodat de bemanning nog een jaar kon overleven – maar deze kwam nooit aan.
Vanaf dat moment sloeg de sfeer om. Toen de tweede winter begon, waren de voorraden gevaarlijk laag. Tot overmaat van ramp ging Knights gezondheid snel achteruit. Terwijl Ada hem verzorgde, besloten de drie andere mannen over het ijs naar Siberië te trekken om hulp te zoeken. Van hen werd nooit meer iets vernomen.
De enige overlevende
Hoewel de relatie tussen Ada en Knight steeds grimmiger werd, nam ze haar rol als verzorger bloedserieus. Ze leerde zichzelf schieten en gebruikte het geweer om te jagen op poolvossen, zeehonden en vogels. Ook beschermde ze het kamp tegen ijsberen.
Op 23 juni 1923 overleed Knight. Ada typte nauwkeurig een verslag van zijn dood uit, voor het geval Stefansson alsnog een schip zou sturen. Vanaf nu was ze alleen met haar kat Vic.
Leestip: Hoe Explorer Esther Horvath de polen in beeld brengt – en vrouwen zichtbaar maakt
Wonderbaarlijk hield ze zichzelf maandenlang in leven. Ze verstevigde de voorraadtent met aangespoeld hout, bouwde een verhoogd bed en maakte een kachel van lege kerosineblikken. Ze naaide zelfs een paar mocassins voor haar zoontje, als cadeautje voor als ze thuis zou komen. Daarnaast hield ze alles bij in haar dagboek.
De redding en Ada
Op 20 augustus 1923 werden Ada en Vic gered door Harold Noice, een voormalige collega van Stefansson. In Nome werd ze als heldin onthaald, en schreef de pers lyrisch over ‘de vrouwelijke Robinson Crusoe’. Ada wilde echter niks weten van de aandacht. Ze wilde vooral terug naar haar zoon.
Hoewel Stefansson haar veel minder betaalde dan hij aanvankelijk had beloofd, accepteerde Ada het bedrag. Ze leidde de rest van haar leven een teruggetrokken bestaan in Alaska, ver weg van de media, terwijl Stefansson geld verdiende aan een verhaal dat grotendeels op Ada’s dagboek was gebaseerd. Ze overleed op 29 mei 1983, op 85-jarige leeftijd.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
