In 1925 gaat een expeditieteam diep in het Braziliaanse regenwoud op zoek naar de Verloren Stad Z. De onderzoekers zullen niet meer terugkeren, al laten ze een spoor van aanwijzingen achter. Over hun verdwijning doen de wildste geruchten de ronde: van gevangenschap en moord tot aan bedrog en telepathie. Wat gebeurde er met het team van expeditieleider Percy Fawcett?
De Verloren Stad Z
De Britse ontdekkingsreiziger, archeoloog en militair Percy Fawcett begon zijn loopbaan als artillerie-officier in het Britse leger in 1914. Hij had een passie voor geologie, en trad toe tot de Royal Geography Society (RGS). Tijdens zijn diensttijd in Noord-Afrika deed hij vervolgens zo veel ervaring in landmeten op, dat de RGS hem naar Brazilië zond om de jungle in het grensgebied met Bolivia in kaart te brengen.
Fawcett deed dit met succes, en hij raakte verknocht aan de Amazone. Tussen 1904 en 1921 keerde hij nog tien keer terug naar het gebied om expedities te leiden en de lokale archeologie en natuur te bestuderen.
Leestip: Loog Marco Polo over zijn ontdekkingsreizen?
Door zijn expedities en onderzoek raakte kolonel Fawcett overtuigd van het bestaan van een grootse, verloren beschaving diep in de Braziliaanse jungle. Hij had zelf al verschillende keren aardewerk gevonden, en hij geloofde dat er in de bergen van Mato Grosso een stad als Tenochtitlan of Cuzco zou liggen.
Toen Fawcett op Manuscript 512 stuitte – een document waarin een groep Portugese ontdekkingsreizigers in 1753 beschrijft hoe ze in de Braziliaanse jungle een verlaten stad vol Grieks-Romeinse kunst aantreffen – wist hij het zeker: hij zou zelf ook een beschaving ontdekken, en noemde deze kortweg Zed of Z.
Op zoek naar Z
Fawcett vertrok op 20 april 1925 vanuit Cuiabá, samen met zijn oudste zoon Jack, diens vriend Raleigh Rimmell en twee Braziliaanse gidsen. Ze brachten voldoende voedsel, wapens en materialen voor een reis van enkele maanden mee, gedragen door enkele paarden en muilezels.
Leestip: De enerverende eerste expeditie naar de Noordpool per luchtballon
Vanuit Cuiabá zou men oostwaarts trekken, richting de onontdekte jungle rondom de Xingu-rivier. Daar zouden ze Z vinden, waarna ze verder oostwaarts zouden trekken om de onbekende stad uit Manuscript 512 te bezoeken.
Op 27 mei 1925 schreef Percy in een brief aan zijn vrouw Nina dat ze Dead Horse Camp hadden bereikt, een kamp dat tijdens een eerdere expeditie was opgezet, en dat alles voorspoedig verliep. Hij beschreef de coördinaten van het kamp en dat hij klaar was om onbekend gebied binnen te trekken. De twee Braziliaanse gidsen stuurde hij naar huis – zij durfden niet verder te gaan.
Het expeditieteam werd voor het laatst gezien door de Kalapalo-indianen. Zij gaven later aan dat ze Fawcett waarschuwden om niet verder te reizen, omdat er agressieve stammen in de regio woonden. Toch trok het gezelschap verder, waarna de Kalapalo’s de voortgang van de expeditie via de rook van hun kampvuur konden volgen. Na de vijfde dag verdween de rookpluim.
Op zoek naar aanwijzingen
Toen de expeditie in 1927 nog steeds niet was teruggekeerd, werd het team door het RGS als vermist opgegeven. Direct werden er – tegen de wens van Fawcett in – reddingsmissies opgezet. Geen van de zoektochten leverden iets op, al werden er wel een aantal bijzondere ontdekkingen gedaan.
Leestip: Ibn Battuta, de grootste Middeleeuwse reiziger die bijna niemand kent
Zo ontdekte George Dyott in 1927 een messing plaatje om de nek van een indiaanse jongeman, met daarop de naam W. S. Silver and Company, een van de leveranciers van Fawcett. In 1932 beweerde de Zwitser Stefan Rattin dat hij in de jungle een oudere, witte man had ontmoet. Hij was de gevangene van een lokale stam en beweerde Percy Fawcett te zijn. Hij toonde een zegelring aan Rattin, die Nina Fawcett zou moeten herkennen.
Nina beaamde later dat de beschreven ring inderdaad van haar man was. Zes jaar later vond een andere expeditie een theodoliet (meetinstrument) van Fawcett, al werd gedacht dat deze tijdens een eerdere expeditie door Fawcett aan een lokale leider cadeau werd gegeven.
Er deden wilde verhalen en geruchten over Fawcetts verdwijning de ronde. Zo schreef de Britse journalist Harold Wilkins dat een Duitse antropoloog genaamd Ehrmann bij een lokale stam de geschronken hoofden van de Fawcetts en Rimmell had gezien.
De Kalapalo’s wijzigen hun verhaal
In 1948 vertelde het stamhoofd van de Kalapalo-indianen aan een ander expeditieteam dat Fawcett en zijn gezelschap door zijn stam om het leven waren gebracht. Jack zou een meisje uit de stam hebben verleid – later werd beweerd dat Jack een zoon bij haar verwerkt had, omdat er een blonde inheemse jongen in de jungle werd gespot.
Leestip: Dit moordmysterie op de Noordpool is na 150 jaar nog steeds niet opgelost
De stam overhandigde later zelfs gebeente dat volgens hen aan Fawcett toebehoorde. Uit onderzoek bleek later dat dit niet klopte. Een ander stamhoofd zou later beweren dat de Kalapalo’s helemaal niets met de verdwijning van de expeditie te maken hebben gehad.
Een commune in de jungle
In 2002 trad theaterregisseur Misha Williams naar buiten met bijzondere informatie. Hij had het familie-archief van de Fawcetts bestudeerd en beweerde dat een andere zoon van Fawcett, Brian, in zijn boek Exploration Fawcett doelbewust onjuiste coördinaten van Dead Horse Camp had geplaatst.
Williams beweerde dat Brian dit had gedaan omdat Percy nooit van plan was geweest om naar Engeland terug te keren. Hij zou in de Amazone een eigen commune oprichten, waarna de familie naar Brazilië zou verhuizen.
De beweringen van Williams werden sceptisch ontvangen, tot een team van documentairemakers een paar jaar later een kleindochter van Fawcett interviewde. Zij had de zegelring van Percy gevonden – deze was in 1979 in Brazilië op een markt opgedoken. Ze bevestigde de beweringen van Williams, waarna de filmploeg Dead Horse Camp kon lokaliseren. Van Percy, Jack en Raleigh was echter geen spoor te vinden.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
