In een gevangenis in Genua werkten Marco Polo en Rustichello da Pisa aan het einde van de dertiende eeuw aan een van de invloedrijkste boeken uit de Late Middeleeuwen. Il Milione, in het Nederlands vertaald als De wonderen van de Oriënt, bevat verslagen van de reizen die Marco Polo maakte door gebieden die toentertijd amper bezocht waren door Europeanen, zoals Perzië, China en India.

Al vanaf het moment van publicatie werden de verhalen van Marco Polo in twijfel getrokken. Sommige onderzoekers betwisten zelfs dat hij in China is geweest. Lees hier het waarschijnlijkste verhaal over het leven en de reizen van Marco Polo.

Wie was Marco Polo?

Marco Polo werd vermoedelijk rond 1254 in Venetië geboren. Zijn vader Niccolò en oom Maffeo reisden op dat moment als handelaren door het Nabije Oosten en Azië. Marco’s moeder stierf toen hij erg jong was, waarna hij door een oom en tante werd opgevoed. Pas in 1269 ontmoette Marco Polo zijn vader en oom voor het eerst, toen Niccolò en Maffeo terugkeerden in Venetië. Twee jaar later reisde de inmiddels 17-jarige Marco met het tweetal mee naar Constantinopel.

De drie handelslieden zouden pas 24 jaar later weer voet zetten in Venetië, nadat ze een reis hadden gemaakt van zo’n 24.000 kilometer langs plekken waar de meeste Europeanen geen weet van hadden. Op het moment dat Marco Polo en zijn reisgenoten terugkeerden, was Venetië verwikkeld in een oorlog met Genua. Marco Polo sloot zich aan bij de Venetiaanse strijdkrachten en werd niet veel later gevangengenomen.

In de gevangenis ontmoette hij Rustichello da Pisa, een schrijver die eveneens als krijgsgevangene vastzat. Rustichello bewerkte de verhalen die Marco Polo over zijn reizen vertelde tot het boek Il Milione.

Leestip: Willem Barentsz strandde op Nova Zembla. Hoe verliepen zijn expedities naar het noorden?

Twijfels over de verhalen van Marco Polo

Het boek werd meteen een hit. Nog nooit eerder had een Europeaan in zo veel detail geschreven over het Verre Oosten. Marco Polo vertelt over zijn ontmoetingen met de Koeblai Khan, een Mongools leider en kleinkind van Dzjengis Khan en zijn vrouw Börte, voor wie hij als afgezant werkte.

Hij beschrijft het hofleven in China en een ‘eenhoorn’ op het eiland Sumatra, vermoedelijk een Indische neushoorn. Ook deelt hij kennis die op dat moment nog niet bekend is in Europa. Zo beschrijft hij het gebruik van papiergeld, de verbranding van steenkool en het bestaan van Japan.

Leestip: Magellaan zeilde niet als eerste de wereld rond

Il Milione groeide uit tot een belangrijke bron voor cartografen en inspireerde latere ontdekkingsreizigers als Columbus. Desondanks werd er ook al vanaf het begin getwijfeld aan de geloofwaardigheid van de reisverhalen. Veel tijdgenoten van Marco Polo konden hun beeld van de ‘barbaarse’ volken buiten Europa niet rijmen met de relatief onbevooroordeelde manier waarop hij onbekende mensen, culturen en gebruiken omschreef.

Discussie over de geloofwaardigheid van het boek wordt versterkt door fouten en overdrijvingen die op verschillende plekken in de verhalen te vinden zijn. In 2011 stelden Italiaanse archeologen vast dat Marco Polo nooit in China kon zijn geweest, en dat zijn verhalen over dit land zouden zijn gebaseerd op verslagen van andere reizigers.

‘Niet de helft verteld’

Sindsdien zijn er meer dan eens aanwijzingen gevonden die Marco Polo wel degelijk in China plaatsen. De meeste historici zijn het er nu dan ook over eens dat Il Milione is gebaseerd op eerstehands ervaringen. Hoewel er soms fouten in de verslagen staan, bevatten de teksten ook zo veel verifieerbare details dat het volgens hen bijna ondenkbaar is dat hij er niet zelf bij was.

De fouten en overdrijvingen zouden erop kunnen wijzen dat Marco Polo zich niet alles meer goed herinnerde, of dat hij zijn verhalen soms (al dan niet bewust) aandikte. Ook is het goed mogelijk dat Rustichello zich bij het opschrijven van de verhalen creatieve vrijheden toestond, waardoor de vertellingen van Marco Polo wat werden gedramatiseerd.

In 1324 stierf Marco Polo in Venetië. Naar verluidt zou een priester hem op zijn sterfbed hebben gevraagd of hij nog onwaarheden uit zijn boek wilde herroepen. Marco Polo zou daarop geantwoord hebben: ‘Ik heb niet de helft verteld van wat ik zag, want ik wist dat ik niet geloofd zou worden.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!