Zweedse onderzoekers constateerden tot hun verrassing dat er Arabische letters geweven zijn in doodsgewaden die werden aangetroffen in scheepsgraven van Vikingen, en in kleding die werd gevonden in grafkamers in centrale plaatsen uit de vikingtijd, zoals Birka. De kleding lag al meer dan een eeuw in een opslag en werd gezien als typisch voor de doodsgewaden uit de vikingtijd, tot nieuw onderzoek verrassende resultaten opleverde.
“Heel bijzonder is bijvoorbeeld het woord ‘Allah’ dat in spiegelbeeld wordt weergegeven,” vertelt Annika Larsson, de textielarcheologe van de Zweedse Uppsala Universitetet die de vondst deed.
De patronen waren met zilverdraad geweven in zijden banden. Volgens Larsson werden de begrafenisrituelen van de Vikingen vermoedelijk beïnvloed door de islam, en ook door het idee van een eeuwig leven in het paradijs na de dood. Larsson vertelt dat ze veel onderzoek heeft gedaan naar zijde die werd gevonden in gebieden in Centraal-Azië. Volgens haar zijn er geschriften waaruit blijkt dat sommige ‘Vikingen’ in feite uit die contreien kwamen, en dat Scandinavië een westelijk eindpunt was van de zijderoute.
“In de Koran staat dat de bewoners van het paradijs zijden gewaden zullen dragen. In samenhang met de teksten op de banden zou dat kunnen verklaren waarom in Vikinggraven zoveel zijden kleding wordt gevonden,” aldus Larsson. Ze voegt daar nog aan toe dat de vondsten net zo vaak werden gedaan in de graven van mannen als die van vrouwen.
Larsson zag de minutieuze geometrische patronen op de grafgewaden nooit eerder in Scandinavië. Ze realiseerde zich dat het geen Vikingpatronen waren, maar dat ging om eeuwenoud Arabisch, dat bekendstaat als het Koefisch schrift.
Om te bepalen wat er stond, moest ze de letters uitvergroten en onder allerlei hoeken bekijken, onder meer ook van de achterkant. Enkele woorden bleken steeds terug te komen, waaronder ‘Ali’, de vierde kalief van de islam, en het Arabische woord voor God, ‘Allah’.
Larsson is vooral opgetogen over de nieuwe ‘bril’ die ze nu heeft om voorwerpen uit de vikingtijd mee te bestuderen. “Textiel en kleding zeggen vaak meer over de waarden en gedachtewereld van mensen dan veel andere archeologische vondsten,” stelt ze. Ze hoopt dat die informatie bij kan dragen aan nieuwe kennisvorming, vanuit een breder perspectief.
In een persbericht dat door de Uppsala Universitetet naar buiten werd gebracht, merkt Larsson op dat vaak wordt gedacht dat oosterse objecten in Vikinggraven van plunderingen afkomstig zijn. Maar volgens Larsson is de Koefische tekst mogelijk een poging om gebeden zo te noteren dat ze van links naar rechts konden worden gelezen.
Op een zilveren ring die in Birka werd gevonden in de graftombe van een vrouw, werd ooit de zinsnede ‘voor Allah’ aangetroffen. Maar de door Larsson ontdekte geweven tekst is de allereerste vondst van het Koefische symbool voor de naam ‘Ali’ in Scandinavië.
Hoewel onbekend is wat de betekenis van de tekst is, zei Larsson tegen de BBC dat “niet kan worden uitgesloten dat er moslims begraven liggen in de graven.” Volgens haar is de ontdekking van belang “voor een beter begrip van complexe historische gebeurtenissen, die relevant zijn voor integratie en als tegenwicht kunnen dienen tegen xenofobische stromingen.”
Larsson wees er verder op dat ‘Ali’ en ‘Allah’ steeds gezamenlijk voorkomen op de grafkleding, en dat, gezien het belang van Ali voor de sjiitische tak van de islam, dit erop zou kunnen wijzen dat de Vikingen vooral in contact kwamen met de sjiieten.
Door middel van geavanceerde technologie zoals satellietbeelden, DNA-onderzoek en isotopenanalyse kunnen archeologen en andere wetenschappers verrassende nieuwe antwoorden vinden op de raadsels die oude culturen opwerpen. De Vikingen gingen met hun ranke zeilschepen en ruime kennis van de zeevaart vaak ver van huis om hun geluk te zoeken. Het is bekend dat ze in meer dan 37 landen zijn geweest, van Afghanistan tot Canada.
