Op het Arctische Groenland is het landschap een woestenij.
Overal waar je kijkt, zie je grijs- en blauwtonen. Wanneer het op de ijskap waait, zijn land en lucht nauwelijks van elkaar te onderscheiden. De Franse fotograaf Jean Gaumy beschrijft het beeld als “abstractie.” Voor zijn landgenoot Frédéric Olivier, een ecoloog, is het “terra incognita”, oftewel onontdekt gebied.
In de afgelopen paar jaar hebben beide mannen de regio samen met de ecoloog Laurent Chauvaud bestudeerd.
Olivier en Chauvaud hopen hier de nog amper onderzochte natuur te onderzoeken, zolang dat nog kan. Het Noordpoolgebied behoort tot de gebieden waar de gevolgen van de klimaatverandering het duidelijkst merkbaar zijn. Vorige maand juli verloor de Groenlandse Helheim-gletsjer door één spectaculaire afkalving tien miljard ton ijs. De onderzoekers vrezen dat deze snelle afkalving hun veldlaboratorium op het onverstoorde pakijs kan verstoren.
De wetenschappers zijn geïnteresseerd in wat er onder het ijs verborgen ligt. In de ijskoude wateren van het Noordpoolgebied liggen enkele van de regio’s met de hoogste biodiversiteit ter wereld. De onderzoekers gaan de bentische zone van de zee bestuderen, de zone op de grootste diepte, waar het wemelt van de weekdieren, wormen, kreeftachtigen, geleedpotigen en zeesterren. En ze hopen ook geheel nieuwe soorten te vinden.
In het Noordpoolgebied zijn ruim tweeduizend verschillende soorten ontdekt, maar Olivier schat dat het werkelijke aantal dubbel zo hoog ligt.
Maar in zo’n ijskoude zee is het vergaren van gegevens niet eenvoudig.
Het werk is omslachtig en gevaarlijk. Af en toe verschijnen er ijsberen in het gebied en de weersomstandigheden zijn verraderlijk. Maar de beloning voor al dit ongemak is allerminst duidelijk. Olivier, Chauvaud en de andere leden van hun onderzoeksteam hijsen zich in wetsuits om in het ijskoude water onder het ijs te gaan duiken. Nadat ze monsters van het zeeleven hebben genomen, nemen ze die mee naar het veldlab om nader te bestuderen. Het kan een jaar of twee duren voordat ze weten of, en zo ja welke, nieuwe soorten ze hebben ontdekt.
“Het nemen van monsters is echt een gevecht tegen de zware omstandigheden en de weinige tijd die we hebben,” zegt Olivier.
Ondanks het ijzige en onafzienbaar kale landschap is de biodiversiteit van de zee onder het ijs volgens Olivier een van de hoogste die hij waar ook ter wereld heeft gezien, en hoger dan in welke Noordpoolregio dan ook. Door het bestuderen van tweekleppigen, een klasse van weekdieren, hoopt het tweetal meer inzicht te krijgen in Arctische organismen die op grote diepte leven en in de wijze waarop ze door de klimaatverandering beïnvloed zouden kunnen worden.
Het is niet alleen de mysterieuze bentische zone die Olivier en Chauvaud bij Groenland bestuderen. De regio is ook een goede gelegenheid om onderzoek te doen naar geluid – of beter: het gebrek daaraan.
Zeedieren, vooral zeezoogdieren, zijn zeer gevoelig voor geluiden onder water. Zo communiceren walvissen over grote afstanden met langdurig gezang, maar door het lawaai dat onderwater door grote schepen of bij activiteiten als boringen wordt geproduceerd, kan die communicatie en daarmee ook de trekroutes van walvissen worden verstoord.
In tegenstelling tot andere Noordpoolregio’s waar het verkeer van cruise- en containerschepen gestaag toeneemt, is het noordoosten van Groenland nog relatief afgelegen. Op hun expedities maakten Olivier en Chauvaud onderwateropnamen van het geluid in een regio die nog ongerept is. Die hopen ze in de toekomst te vergelijken met de omgevingsgeluiden van andere zeegebieden.
Al met al is het vergaren van monsters in een zo onherbergzaam Arctisch gebied soms een hele opgave. Voor de 70-jarige Gaumy is het onderzoek het waard om zijn fysieke grenzen te verleggen.
“Het is vaak moeilijk om de verplaatsingen en het werktempo te laten aansluiten op de tijds- en reisbeperkingen van het team,” zegt Gaumy. “Dat is mijn uitdaging.”
Lees ook: 'Delen noordpoolgebied bevriezen niet meer - ook 's winters niet'
Dit verhaal werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
