“Je weet dat Romeinse steden in de loop van de tijd onder het puin verdwenen? Datzelfde gebeurt met beddengoed.”

Philip Tierno heeft het over je matras. En je kussen. En andere zachte, kneedbare oppervlakten. De patholoog van de Amerikaanse New York University en zelfbenoemde microbe-jager schreef een boek met de titel The Secret Life of Germs. Hij weet waar ze op de loer liggen.

Hoewel het gemiddelde bed misschien al doet denken aan een tempel voor microben en ziektekiemen, is dat nog niet eens de plek in huis met de meeste bacillen, vertelt Tierno.

“Bacillen vind je overal,” legt hij uit. “Alle levende wezens, stenen, grond... alles barst van de bacillen. Wij stammen oorspronkelijk af van eencelligen. Bacillen bestaan al langer dan wij.”

Ze zitten op je, ook nu, en op het scherm waarop je dit aan het lezen bent. De onzichtbare levensvormen zitten dan wel overal, maar normaalgesproken zijn ze ongevaarlijk. Om jezelf te wapenen tegen een mogelijke ziekteverwekker, hoef je alleen je bacteriële tegenstander maar te leren kennen.

Waar hebben we het over?

Dus wat zijn bacillen nou eigenlijk? Piepkleine organismen vind je overal, maar onder degene die ‘bacillen’ worden genoemd, vallen een aantal soorten bacteriën en virussen. Er zijn in huizen ook ziekteverwekkende schimmels en protozoa te vinden, vooral op plekken waar het vochtig is.

In de badkamer kan er bijvoorbeeld een zogenaamde biofilm ontstaan, een slijmlaag van micro-organismen. Dit ontstaat doordat water met een hard oppervlakte in contact komt.

Voor een studie waarover eind vorige maand een publicatie verscheen in het tijdschrift Biofilms and Microbiomes, sneden onderzoekers badeendjes stuk – het plastic speelgoed dat je in baden aantreft. In tachtig procent van het onderzochte speelgoed troffen ze ziekteverwekkende bacteriën aan.

Maar Tierno vertelt dat de badkamer niet eens de plek in huis is met de meeste bacteriën.

“Je kunt beter uit een wc eten dan uit een spoelbak,” zegt hij, doelend op de wasbak in de keuken. “De gootsteen is het vuilste deel van een huis.”

Vlak daarna komt het keukensponsje, voegt hij daaraan toe.

In een onderzoek uit 2011 van NSF International, een organisatie voor consumentenveiligheid, werd vastgesteld welke voorwerpen in huis de meeste bacillen bevatten. De resultaten weken slechts iets af van die van Tierno. De onderzoekers constateerden dat sponsjes en vaatdoeken het vuilst waren, gevolgd door gootstenen, tandenborstelhouders, voederbakjes voor huisdieren, waterreservoirs van koffiezetapparaten, badkamerkranen, speeltjes voor dieren, het aanrecht, de knoppen van het fornuis en snijplanken.

Waar komen ze vandaan?

Er zijn drie manieren waarop mensen bacillen overdragen, vertelt Tierno. De eerste is de huid. Op je grootste orgaan zitten honderden verschillende soorten bacillen, die je elke dag ook verliest.

Je luchtwegen, je neus en mond, zijn de tweede bron voor bacillen. Als je praat, hoest of niest, verspreid je bacillen in de lucht.

Het derde centrum voor bacillen zit aan de onderkant van je lichaam.

“Er zitten meer bacillen in een theelepeltje ontlasting dan er ooit mensen hebben rondgelopen op aarde,” vertelt Tierno.

In ieder huis zijn het de bacillen die hiervandaan komen die ervoor zorgen dat de keuken een van de vuilste plekken is. Uitwerpselen van vee komen de keuken binnen via vlees, of via de mest die wordt gebruikt om groenten te verbouwen.

Kunnen ze kwaad?

“Wij hebben thuis om elk kussen een beschermende hoes. En ook om elk matras,” vertelt Tierno. Door die anti-allergie-hoes kunnen bacillen zich niet in de loop van de tijd ophopen, zegt hij.

Hij voegt eraan toe dat bacillen zich makkelijk vermeerderen, maar dat ze met regelmatig schoonmaken ook eenvoudig weer te verwijderen zijn. Ook handenwassen is belangrijk om te voorkomen dat je bacillen binnenkrijgt.

Als je de biofilms in huis echt wilt verwijderen, moet je volgens Tierno het oppervlak schrobben met een metalen borstel, zeep en water, en als het echt nodig is een bleekoplossing van 10% gebruiken. Hij voegt er nog aan toe dat het immuunsysteem van de meeste mensen sterk genoeg is om huishoudelijke bacillen tegen te gaan. Maar doordat tegenwoordig ook mensen met een slechter werkend immuunsysteem langer blijven leven dankzij de moderne geneeskunst, zijn er meer mensen die gevoeliger zijn voor de bacillen om ons heen.