Van een schraal weiland naar een weelderig natuurgebied vol ijsvogels, boomkikkers en vuurlibellen. Ruurd Jelle van der Leij kreeg het binnen een jaar voor elkaar. Of eigenlijk: de natuur deed dat. ‘Ik richt alleen de kamers in en zorg voor een gespreid bedje. De natuur doet de rest.’
Nooit groot genoeg
‘In 2021 belde mijn jeugdvriend Freddie me op,’ vertelt Van der Leij. ‘Of ik een huis met een stuk grond van drie hectare van zijn familie wilde aankopen. Mijn tuintje in Oostwolde (in het zuidoosten van Friesland, red.) had ik op dat moment al helemaal onder controle. En mijn basisregel is: mijn tuin is nooit groot genoeg. Toen we het allemaal financieel rond hadden, was die keuze dus snel gemaakt.’
Het stuk land in Oldeholtpade, in het uiterste zuiden van Friesland, was oud, schraal en onbemest, vertelt Van der Leij. ‘Het was best een mooi weiland, maar er gebeurde niet zo veel. Er waren een paar soorten bloemen en een dichtgegroeide sloot. Verder niets.’
Dat moest anders, vond de ecoloog. Als jongetje al was Van der Leij altijd met de natuur bezig. Dezelfde Freddie die hem van de verkoop op de hoogte bracht, leerde hem van de hoed en de rand. Na een paar jaar was Van der Leij het die zijn vrienden nieuwe kennis bijbracht. ‘Ik heb heel veel in het veld geleerd. De beste opleiding die niet bestaat, zeg ik altijd.’ Dus besloot Van der Leij in 2021 de natuur op zijn beurt een dienst te bewijzen. Hoe? Met water, aldus de ecoloog. ‘Water is de sleutel tot succes. Creëer je water, dan krijg je leven.’
Een gletsjer uit Zweden
Maar dat water komt er niet zomaar, wist Van der Leij. De natuur is gewillig, maar wel specifiek. ‘Je kan niet van de ene op de andere dag een beek gaan graven. Dat zou onnozel zijn. Eerst hebben we met een laser het hele weiland opgemeten. Toen bleek: over een breedte van tachtig meter loopt de grond een meter af. Dat is behoorlijk interessante informatie.’
Zo’n honderdduizend jaar geleden, tijdens de laatste ijstijd, was de Nederlandse bodem bedekt met een pak ijs van tweehonderd meter dik, legt Van der Leij uit. ‘Een gletsjer uit Zweden heeft in die tijd het hele Nederlandse landschap gevormd. Die aflopende grond in Oldeholtpade hebben we daaraan te danken. En hij nam enorme zwerfkeien en leem met zich mee. Een cadeautje.’
Want leem, zo vertelt Van der Leij, is ‘knoerthart en waterdicht’. Ideaal als je van plan bent een natuurlijk zwembad aan te leggen. Nadat Van der Leij met grondboringen had vastgesteld dat de kleiige bodem overal even dik was, kon de graafmachine aan het werk. ‘Er zitten acht maanden aan voorbereiding in dit project, maar ook een boel geluk. Als het leem ergens heel dun was geweest, dan is dat als een badkuip waar je de stop uittrekt: dan ben je al je water kwijt.’
Hoop en kansen
Een kleine twee jaar later biedt van der Leijs kronkelende beek en zanderige leembodem een habitat aan vissen, vogels en insecten. ‘Ik heb een stukje stromend water voor de weidebeekjuffer en een stilstaand poeltje waar jonge salamanders en boomkikkers dol op zijn. Ik heb libellen die insecten eten en larven produceren, die dan weer voer zijn voor ijsvogelkuikens en zelfs otters. Hoe meer verschillende biotopen je creëert, hoe meer soorten daar op afkomen. En hoe meer soorten, hoe veelzijdiger de voedselpiramide.’
Van der Leij spreekt van grote weerschijnvlinders, gevlekte glanslibellen en bonte vliegenvangers. ‘Het is overweldigend. Je wordt op alle fronten verrast. Zo’n otter bijvoorbeeld, die verwacht je niet binnen een halfjaar al. De slootjes die leiden naar mijn terrein zijn zo klein, hoe moet zo’n beest dat allemaal ontdekken? En toch is hij er.’
Op het moment dat Van der Leij ons te woord staat, heeft het Europees Parlement net enkele uren eerder met de nieuwe natuurherstelwet ingestemd. De wet bevat onder meer voorstellen om de biodiversiteit op landbouwgrond te vergroten en weidevogels terug te laten keren. Hard nodig, vindt Van der Leij. ‘Er is veel te weinig ongerepte natuur in Europa en Nederland,’ zegt hij. ‘Maar eerlijk gezegd zie ik vooral kansen. Als je voor elke honderd hectare akkerland drie hectare zou inrichten zoals ik dat heb gedaan, moet je eens kijken wat je teweeg kunt brengen. Dat het bij mij gewerkt heeft, geeft hoop voor de toekomst. Ik kom in elk geval mijn tuin niet meer uit.’
Bekijk hieronder hoe een weiland transformeerde in een prachtig natuurgebied.
