Met de intrede van de herfst stapelt het bruine bladafval zich beetje bij beetje op in je tuin. Maar in plaats van de bladeren op te ruimen, doe je er om meerdere redenen goed aan het bladerdek te laten liggen waar het ligt – of in elk geval te hergebruiken in de tuin. Hoe zit dat?

Wat verstaan we onder bladafval?

‘Wat wij afval noemen, is in feite een zeer divers, levendig, voedzaam, beschermend en isolerend deken voor onze bodem, de meest soortenrijke habitat op aarde,’ stelt Sue Barton, plant- en bodemdeskundige aan de University of Delaware (VS).

Het herfstseizoen gebruiken bomen om zich voor te bereiden op de magere wintermaanden: om te voorkomen dat kostbaar water verdampt, laten zij hun bladeren naar beneden dwarrelen. Die bladeren – tezamen met divers ander restmateriaal als bloemen, schors, zaden, takjes en twijgjes – noemen we bladafval.

Zoom je verder in, dan voeren organische verbindingen als cellulose en lignine (beide bestanddelen van de celwanden van bomen en planten) de boventoon.

Thuishaven voor dieren

Bladafval lijkt op het eerste gezicht misschien dor en dood materiaal, maar eronder bruist het van het leven. Voor talloze diersoorten bieden de bladeren op de grond een dak boven het hoofd – geen overbodige luxe tijdens het bij tijd en wijle gure najaarsweer.

Zo zoeken onder meer egels, salamanders en kikkers beschutting in het bladerdek. En zien verschillende mot- en vlindersoorten er een ideale verblijfplaats in – als ei, rups, pop of volwassene.

Leestip: 6 adembenemende herfstwandelroutes in Europa buiten de gebaande paden

‘Hommels voelen zich zelfs zo vertrouwd in het bladafval, dat het fungeert als warm deken voor de winterslaap. En grijp je een hand vol verdorde bladeren en takjes, dan is het aantal insecten daarin waarschijnlijk nauwelijks te tellen,’ legt Barton uit.

Ook ongewervelde dieren als slakken en wormen voelen zich er thuis. Sterker nog: ze eten het op. Daarbij vallen vergane bladeren en takjes uit elkaar in nog kleinere stukjes. Een scala aan ijverige bacteriën en schimmels zorgen vervolgens voor verdere ontbinding. Het eindproduct is een mix aan waardevolle voedingsstoffen als stikstof, calcium en zwavel; perfect voor de groei van bomen en planten.

Zo gebruik je bladafval in je tuin

Bartons boodschap is duidelijk: bladafval is geen afval, maar vitaal voor een gezonde, levendige tuin. Toch zijn er plekken in de tuin waar zo’n dik bladerdek niet bepaald ideaal is. Op tegels kan het zorgen voor gladheid, en op een gazon ontneemt het het gras cruciaal zonlicht om te kunnen blijven groeien.

Leestip: Op pad in het najaar? Ontdek de mooiste herfstwandelroutes van Nederland

Waar doe je in dat geval goed aan? Hark de herfstbladeren op ongewenste plekken op een hoop en hak ze eventueel in kleinere stukjes. Vervolgens verspreid je deze zogeheten mulch over de bloembedden en tussen de planten, struiken en bomen.

‘Zo krijgt het bodemleven een boost en geef je de begroeiing extra voedingsstoffen,’ aldus Barton. ‘Plus: de bodem wordt er losser van, fijner van structuur. Dat stimuleert de wortelgroei. En gezonde wortels leiden tot blije bloemen, bomen en planten.’

Bladeren composteren: zo werkt het

Een tweede optie is het composteren van bladafval. De vereiste is dan wel een extra plekje in de tuin om een flinke bladerhoop kwijt te kunnen – en die daar een tijdje te laten liggen. Maar, zo verzekert Barton, het is de ruimte en het wachten waard: ‘Het op deze manier recyclen van je bladafval is een garantie voor supervruchtbare compost. Je tuin, en alles wat daarin leeft, zal je dankbaar zijn.’

Welke bestemming je ook verkiest, geef je bladafval in elk geval nooit mee met de vuilniswagen. ‘Dat is pure verspilling van waardevol materiaal, boordevol leven en essentiële voedingsstoffen,’ aldus Barton.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!