Toen hun oog erop viel, was er geen twijfel over mogelijk: het was een laars die uit het ijs tevoorschijn kwam. Eenmaal dichterbij zag het expeditieteam dat het leer oud en versleten was. De zool was bezet met metalen klinknagels in een ruitpatroon, zoals dat alleen in de begindagen van de klimsport werd gedaan.
Afgelopen september beklommen National Geographic Explorer Jimmy Chin en zijn team de noordflank van Mount Everest om de laars te onderzoeken. In de schoen ontdekten ze een voet, resten waarvan ze onmiddellijk wisten dat ze toebehoorden aan Andrew Comyn ‘Sandy’ Irvine.
100 jaar geleden verdween hij samen met de befaamde klimmer George Mallory, in een poging als eersten ooit de top van de Everest te bereiken. Of ze daarin zijn geslaagd, bleef een raadsel: de twee overleefden de expeditie niet, maar stierven ze voor of na het bereiken van de top?
Het grootste Everest-mysterie aller tijden
‘Ik tilde de sok op en zag een rood label met A.C. IRVINE erop gestikt,’ zegt Chin. ‘We waren door het dolle heen.’ Irvine en Mallory werden voor het laatst gezien op 8 juni 1924, tijdens hun poging om als eerste mensen de top van de hoogste berg ter wereld te bereiken.
Of dat is gelukt, is al 100 jaar een grootste mysterie. Slaagden de twee, dan waren Irvine en Mallory de eersten ooit. Bovendien waren ze dan ongeveer 29 jaar eerder dan de mannen van wie we zeker weten dat ze bovenop de Everest hebben gestaan: Tenzing Norgay en Edmund Hillary.
De resten van Mallory werden in 1999 gevonden, maar van Irvine ontbrak elk spoor. ‘Dit is het eerste echte bewijs van Sandy’s laatste rustplaats,’ zegt Chin over de laars, die te zien is op de foto onderaan. Hij hoopt dat de vondst de familie wat rust biedt. ‘Wanneer iemand verdwijnt en de toedracht onbekend is, is dat ontzettend lastig,’ zegt hij.
Hoe vond het team de resten?
Enkele dagen voordat Chin de laars aantrof, stuitte het team al op een ander bijzonder voorwerp. ‘We vonden een zuurstoffles uit 1933,’ zegt Chin. De tank was onderdeel van de Britse Everest-expeditie die 9 jaar na de poging van Mallory en Irvine werd ondernomen, ’s werelds vierde poging om de top te bereiken. Die mislukte, maar er werd wel een ijsbijl gevonden die toebehoorde aan Irvine.
Het zette Chin aan het denken. ‘Als Sandy van de bergflank was gevallen, zouden zijn resten best in de buurt van de bijl kunnen liggen,’ zegt hij. Mogelijk op wat grotere hoogte dan waar de bijl werd gevonden, zo redeneerde Chin, ervan uitgaande dat een lichaam minder ver naar beneden valt dan een ijsbijl.
In de dagen erna begon Chin met zijn team aan een cirkelvormige route over de gletsjer, op zoek naar sporen. En toen ineens lag daar de laars. ‘Ik denk dat hij letterlijk een week ervoor door dooi uit het ijs tevoorschijn was gekomen,’ zegt Chin.
Wie beklom de Everest als eerste?
Naarmate de jaren verstreken, gingen er verschillende theorieën rond over het lot van Irvine. Zo zou het lichaam jaren geleden door Chinese klimmers zijn gevonden en in het geheim terug naar beneden zijn gebracht.
Enkele dagen na de vondst, zag het expeditieteam raven met de laars rommelen. Chin vroeg de China-Tibet Mountaineering Association (CTMA), de overheidsinstantie die toezicht houdt op de noordkant van Everest, om toestemming om de de resten mee de berg af te dragen. Hij bracht de laars en voet in een koelbox van de berg en droeg deze over aan de CTMA. Er wordt DNA-onderzoek verricht, al lijkt de uitslag onmiskenbaar. ‘Het label laat weinig ruimte voor twijfel,’ zegt Chin.
Of Mallory en Irvine werkelijk de top van de Everest hebben bereikt, blijft nog in nevelen gehuld. Om die vraag te beantwoorden, moet de camera worden gevonden die Irvine bij zich droeg en vermoedelijk nog steeds op het lichaam draagt. De onontwikkelde film in het apparaat bevat misschien wel fotografisch bewijs van een prestatie die de klimsport al een eeuw bezighoudt.
Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
