Het is de zomer van 2015 en ik cruise met een vriend en zijn autootje door de Balkan. Onze favoriete stops? Sarajevo in Bosnië en Herzegovina en eigenlijk heel Albanië. In dat laatste land zetten we al ons geld in op een bezoek aan Berat en Gjirokastër, twee steden die door Unesco zijn aangemerkt als werelderfgoed. Maar omdat ik onze Suzuki Ignis onderweg naar Berat per ongeluk in een weiland parkeer, vallen onze ambitieuze plannen in duigen.
In de jaren daarna worden Berat en Gjirokastër (spreek uit als Dzjierokaster) voor ons een soort bedevaartsoort, het beloofde land waar we hoe dan ook eens naartoe moeten. En zo geschiedde. Om ervoor te zorgen dat jouw trip naar deze prachtige Albanese steden wél direct vlekkeloos verloopt, heb ik hier wat tips. Nummer 1: houd je huurauto op de weg.
Waar in Albanië liggen Berat en Gjirokastër?
Berat en Gjirokastër liggen op een kleine drie uur rijden van elkaar in het midden en zuiden van Albanië, een van de ongereptste landen van Europa. Beide steden zijn prima te bereiken met een huurauto vanaf hoofdstad Tirana.
Onderweg word je getrakteerd op een prachtige rit langs ruige bergen en de Vjosa, de laatste wilde rivier van Europa. Gjirokastër ligt vlak bij de Griekse grens en dat is te merken: op de terrassen kun je je altijd vergapen aan moussaka, tzatziki en andere Griekse culinaire hoogstandjes, maar dan tegen een Albanees vriendenprijsje.
Zowel Berat als Gjirokastër kwamen tot bloei onder Ottomaans bewind, dat tussen de vijftiende en twintigste eeuw de scepter zwaaide in Albanië en andere delen van de Balkan. De oosterse invloeden zie je nog duidelijk terug in beide steden, vooral in de historische architectuur in het centrum en de vele minaretten.
Toch wist Albanië op cultureel vlak moedig stand te houden tegen grote buren als Italië, voormalig Joegoslavië en Griekenland. Met een heel eigen taal bijvoorbeeld, maar ook met de kullë, traditionele hoogbouw die je veel ziet in zowel Berat als Gjirokastër.
Sporen van het communisme in Berat en Gjirokastër
Die eigenheid is mede het gevolg van het communistische regime dat Albanië jarenlang in zijn greep hield. Van 1946 tot 1991 was het land hermetisch afgesloten van de rest van de wereld, met dictator Enver Hoxha als landsaanvoerder.
Bescheiden was hij niet. Op de heuvels rond Berat liet hij zijn naam graveren. De letters zijn inmiddels weg, maar vanaf het kasteel van Berat kun je je nog goed een voorstelling maken van Hoxha’s eigendunk. Paranoïde was hij dan weer wel: hij liet honderdduizenden bunkers aanleggen om eventuele dreigingen van buitenaf af te slaan. In Gjirokastër vind je nog meer sporen van de despoot: hij werd geboren in de stad. Op de plek van zijn geboortehuis is tegenwoordig een museum gevestigd.
Wat is er te zien en te doen in Berat en Gjirokastër?
Het historische centrum van zowel Berat als Gjirokastër zijn absoluut een bezoek waard. Daarnaast kun je in beide steden een kasteel bezoeken. Goede kans dat je een vriendelijke Albanees tegen het lijf loopt die je tegen een eveneens vriendelijk prijsje wil rondleiden. Een paar schunnige grappen zijn soms bij de prijs inbegrepen. Het kasteel van Berat is overigens ook gratis te bezoeken: binnen de kasteelmuren vind je een prachtig kasteeldorp met een aantal goede restaurants, zoals Temi Albanian Food.
Slenter verder vooral door smalle straatjes met middeleeuwse huisjes en knik naar de vriendelijke – veelal tandloze – ouderen die de hele dag niks anders lijken te doen dan wachten tot het wasgoed droog is. De Albanezen zijn een ontzettend gastvrij volk, dus houd er rekening mee dat je dagplanning soms overhoop wordt gegooid door onvoorziene koffietjes met locals. Maar goed, dat zijn dan wel weer de onvergetelijke verhalen voor thuis.
