Li Rubin is vanmorgen extra vroeg opgestaan. Hij heeft een keurig overhemd aangetrokken, het enige dat aan het eind van deze zakenreis nog ongekreukt in zijn koffer zat. Ergens in een verre buitenwijk in Beijing stapt de jonge Chinees in een metro naar het Tiananmenplein, ook wel bekend als het Plein van de Hemelse Vrede.
Hij haalt nog eens diep adem om de spanning voor deze belangrijke dag van zich af te laten glijden: vandaag gaat hij Mao Zedong ontmoeten.
Het mausoleum van Mao Zedong
Op het moment dat Li uit de metro stapt en in de ochtendzon naar het enorme plein loopt, is Mao al bijna vijftig jaar dood. Toch lijkt de dictator, die in de vorige eeuw zijn communistische bezem door het straatarme China haalde, bepaald nog geen grafrust te hebben gevonden: het enorme mausoleum op het Tiananmenplein waar zijn lichaam al decennialang ligt opgebaard, te zien op de foto onderaan, trekt jaarlijks miljoenen nieuwsgierige bezoekers.
Voordat Li zijn gebalsemde voorbeeld een saluut kan geven, zijn er wel wat horden te nemen. De eerste is de bewaakte toegangspoort aan de rand van het plein. Iedereen die van zins is om Mao’s vege lijf schade toe te brengen, wordt hier uit de rij gepikt.
Maar precies wanneer Li zijn ID-kaart uit zijn jaszak wil halen, stapt er een vreemde gestalte op hem af. De man draagt een ongepast kort sportbroekje en een rossig baardje. Even kijkt hij verward om zich heen, om vervolgens een stortvloed aan onbekende klanken op Li af te vuren.
Gauw pakt Li zijn telefoon en schuift het toestel onder de rossige baard: ‘Ik heb geen legitimatie bij me, is dat een probleem?’ citeert een vertaalapp de vreemdeling in vloeiend Mandarijn. Een belangrijk detail om wat context te scheppen bij dit verhaal: de vreemdeling ben ik.
Zonder paspoort in China
Wie geen identiteitsbewijs op zak heeft, bungelt in China onderaan de voedselketen. In het land waar zelfs de kleur van je ondergoed bekend is bij de overheid, kan er immers altijd naar je paspoort worden gevraagd. Bijvoorbeeld bij checkpoints als deze, maar ook bij de entree van een museum of in een metrostation.
Dat ik geen papieren bij me heb terwijl ik me door de Chinese hoofdstad begeef, is misschien een beetje naïef. Maar veel keuze had ik niet: mijn paspoort ligt bij de ambassade van Mongolië voor een visumaanvraag. Zolang ik niet over dat felbegeerde papiertje beschik, dwaal ik een beetje verloren door Beijing.
Een vriendschap via een vertaalmachine
Gelukkig besluit Li me bij de hand te nemen. ‘Nee, ik denk dat legitimatie niet noodzakelijk is. Loop maar mee,’ stelt de stem uit zijn telefoon me gerust. Wat volgt, is een wonderlijk gesprek tussen twee vertaalmachines. Bij de poort doet Li een goed woordje voor me en gidst me zo naar het plein dat we allebei alleen kennen van de verhalen. Het laten zien van een kopietje van mijn paspoort, ondertekend door de ambassade, doet de rest van het werk.
Leestip: Ik ging in Noord-Korea naar de kapper en vroeg om het kapsel van Kim Jong-un
Uiteindelijk brengen we samen een groet aan de grote roerganger, lopen we langs de Verboden Stad, drinken we veel te vroeg op de dag een biertje, en voeren we diepe gesprekken met onze telefoon als bemiddelaar. Pas uren later plof ik uitgeteld neer op mijn hostelbed.
Als ik de volgende dag een kapperszaak binnenstap, probeer ik nogmaals een gesprek aan te knopen met mijn telefoon als begeleider. Met iets te veel zelfvertrouwen doe ik een poging om af te dingen op een knipbeurt. De kapper kijkt me aan, doet alsof hij geen woord begrijpt van het vertaalde Mandarijn dat mijn telefoon produceert, en wijst vervolgens naar een prijslijst. ‘Gewoon de volle mep betalen, vriend.’ Daar is geen woord Chinees bij.
Wil je zelf een bezoek brengen aan de grote roerganger? De procedures rondom het mausoleum van Mao Zedong willen nog weleens veranderen. Vraag lokaal na hoe je het monument kunt bezoeken.
