Op 1 december stortte het platform met het instrumentarium voor het Arecibo Observatory even vóór acht uur ’s ochtends plaatselijke tijd naar beneden, waar het zich ruim 130 meter lager dwars door de reusachtige schotelantenne van de telescoop boorde. Wetenschappers en ingenieurs vreesden al enige tijd dat de telescoop op deze wijze aan zijn einde zou komen, nadat in de afgelopen maanden meerdere kabels waarmee de constructie werd ondersteund zonder duidelijke aanleiding waren afgebroken. Volgens het personeel van het observatorium op Puerto Rico raakte niemand gewond toen het negenhonderd ton zware platform de strijd tegen de zwaartekracht verloor.

De telescoop zelf is verwoest, hoewel de volle omvang van de schade aan de omringende installaties nog niet is geanalyseerd. Op luchtfoto’s is te zien dat het platform tijdens het neerstorten waarschijnlijk richting een naburige rotswand is gezwaaid. Delen ervan, waaronder de grote koepel waarin een complex systeem van reflectoren was gehuisvest, zijn in de buurt van het centrum van de schotel neergekomen. Uit foto’s die op de grond zijn genomen, blijkt dat de toppen van de drie masten waaraan het platform was opgehangen, eveneens zijn afgebroken. Mensen in de omgeving vertelden dat ze het geluid van een lawine, trein of aardbeving hoorden toen het platform naar beneden stortte.

“We kunnen bevestigen dat het platform is gevallen en dat we geen berichten over gewonden hebben. We zullen nadere details bekendmaken zodra deze zijn bevestigd,” zegt Robert Margutta van de National Science Foundation (NSF), die de telescoop beheert.

Het wereldberoemde observatorium was al sinds augustus in precaire staat, toen een hulpkabel waaraan het instrumentenplatform was opgehangen, plotseling afbrak, door de schotel zwiepte en een dertig meter lange scheur in de reflecterende panelen veroorzaakte. De situatie werd nog penibeler toen begin november ook een van de hoofdkabels waaraan het platform was opgehangen, afbrak. Daarmee stond de telescoop op het punt van instorten. Uit inspecties bleek dat ook andere kabels waren verzwakt en verweerd, en in de afgelopen paar weken zagen ingenieurs gebroken strengen op de staalkabels en andere tekenen van instortingsgevaar.

Op 19 november maakte de NSF bekend dat was besloten de telescoop definitief af te danken en dat er werd gekeken naar mogelijkheden om de gevaarlijke constructie veilig af te breken. Dat besluit volgde nadat ingenieurs het bouwsel hadden onderzocht en voorspelden dat het instrumentenplatform in de nabije toekomst naar beneden zou storten als het niet zou worden gerepareerd.

Gezien het risico op een aanstaande instorting besloten de autoriteiten dat het te gevaarlijk was om het platform of de masten te laten beklimmen door reparatieteams.

“Omdat we bang zijn dat de boel instort, kunnen we daarboven niemand aanwezig hebben als dat gebeurt,” verklaarde Michael Nolan, voormalig directeur van het observatorium en nu verbonden aan de University of Arizona, destijds aan National Geographic.

“Voor iemand die als kind door dit observatorium werd geïnspireerd tot het verkennen van de sterren, is dit vreselijk en hartverscheurend nieuws. Ik heb meegemaakt hoe het observatorium tot op de dag van vandaag dit eiland heeft geïnspireerd,” zei planetoloog Edgard Rivera-Valentin van het Lunar and Planetary Institute destijds. Gisteren twitterde Rivera-Valentin dat hij en zijn collega’s “intens verdrietig, in rouw en in tranen” waren toen ze hoorden van de ineenstorting van het observatorium.

Het besluit van de NSF om de telescoop af te danken weerhield wetenschappers en Puertoricanen er niet van om hun steun aan het observatorium te betuigen. Voor hen heeft de schotelantenne een grote wetenschappelijke en culturele waarde. Tientallen jaren lang is het observatorium een trotse inspiratiebron voor het eiland geweest en heeft voor de plaatselijke gemeenschap een belangrijke rol bij natuurrampen gespeeld. De ingestorte telescoop is nu veranderd in een verwrongen en gevaarlijke puinhoop die moet worden opgeruimd, waardoor er misschien ruimte ontstaat voor een nieuwe telescoop.

Anne Virkki, hoofd van het planetaire radarteam van het observatorium, schrijft in een e-mail: “We moeten vandaag nog beginnen met campagne voeren voor een herbouw.”

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com