Sinds de introductie van het duiken met ademlucht door Jacques Cousteau in de vroege jaren veertig van de vorige eeuw hebben zeeonderzoekers telkens nieuwe manieren bedacht om gedurende langere tijd onder water te blijven. Beperkt door de afmetingen van hun duikflessen en de grenzen van de menselijke fysiologie, moeten duikers na verloop van tijd weer opduiken om adem te kunnen halen, soms al enkele minuten nadat ze de zeebodem hebben bereikt.
Maar nu is er de Ocean Space Habitat, bedoeld als een soort onderwater-‘basiskamp’.
Het ontwerp werd onlangs gepatenteerd door National Geographic-onderzoeker Michael Lombardi en Winslow Burleson, assistent-professor aan de New York University. De opblaasbare Ocean Space Habitat is een mobiele leefunit voor duikers die naar grotere diepten willen duiken en langer onder water willen blijven dan met een ademapparaat mogelijk is.
Diepteproblemen
Een gewoon ademapparaat (SCUBA; Conventional Self-Contained Underwater Breathing Apparatus) heeft verschillende beperkingen. Ten eerste kunnen duikers met zo’n apparaat tijdens diepere duiken maar korte tijd op de zeebodem doorbrengen, omdat iemand sneller zuurstof verbruikt naarmate hij of zij dieper duikt. En om weer veilig naar de oppervlakte te komen moeten op verschillende diepten lange decompressiestops worden ingelast om het lichaam aan de veranderende druk te laten wennen. Een onjuiste stijging kan tot caissonziekte leiden, waarbij zich gasbelletjes in het bloed en het weefsel vormen. Om deze levensgevaarlijke ziekte weer onder controle te krijgen moet de duiker naar een decompressie- of beter recompressiekamer worden overgebracht, iets wat vaak lastig en kostbaar is.
“We zijn op afgelegen plekken geweest waar je het wel kunt schudden als je de caissonziekte krijgt,” zegt National Geographic-onderwaterfotograaf Jennifer Hayes. In zulke contreien waren noodvoorzieningen ver te zoeken en moesten zij en haar partner David Doubilet zeer voorzichtig te werk gaan, waardoor ze beperkt werden in hun werk.
Veiligheid voorop
De Habitat van Lombardi en Burleson is bedoeld als antwoord op deze en andere problemen. Het ontwerp van unit is ingegeven door enkele ‘o jee’-ervaringen, waarbij Lombardi met een snel afnemende zuurstofvoorraad midden op zee toch extra lange decompressiestops moest inlassen. Lombardi droomde van een ademkamer waarin duikers, beschermd tegen de kou en roofdieren, hun decompressiestops konden afwerken, in noodgevallen konden schuilen en “productief gebruik konden maken van onproductieve tijd.”
In de opblaasbare ‘tent’ kunnen meerdere duikers tegelijk naar een droge ruimte zwemmen en daar hun uitrusting afleggen, wat met elkaar praten en eten, verzamelde monsters bestuderen en tijdens de decompressie zelfs wat slapen.
In noodgevallen zou zo’n “recompressie in een schuilplaats onder water van zeer groot nut zijn,” zegt Hayes. De tent zou volgens hem de mogelijkheid bieden om “te kunnen communiceren tijdens een ongewenste en potentieel levensbedreigende ervaring.”
Een ander voor de hand liggend voordeel is de besparing van ademlucht. Vooral voor een fotograaf die speurt naar snel bewegende doelwitten, kan “een paar minuten extra zuurstof het verschil tussen succes en mislukking uitmaken,” aldus Hayes.
Onder druk
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd voor het eerst geëxperimenteerd met ‘saturatieduiken’, waarbij de duiker gedurende langere tijd onder druk blijft in plaats van herhaaldelijk te acclimatiseren aan de normale oppervlaktedruk. Met de nieuwe duiktechniek kon de onderwaterwereld van de zee deels worden ontsloten.
Onderzeese ‘habitats’ die duikers in staat stellen nóg langer onder water te blijven, zijn geen nieuw idee: de eenvoudigste vorm, de duikerklok, gaat terug tot de zestiende eeuw en heeft sindsdien talloze, soms heel creatieve, variaties doorlopen. (Zo plaatsten grotduikers een omgekeerde voedertrog met dat doel tegen het plafond van een grot, vertelt antropoloog Kenneth Broad van de University of Miami. Hij zegt er meteen bij dat je “dit niet zelf moet gaan uitproberen”, want zonder een goede ventilatie kan zich CO2onder de trog ophopen.)
Tegenwoordig maakt men in de offshore-industrie en andere maritieme sectoren gebruik van saturatieduikvoorzieningen, waaronder drukkamers die naar de bodem zijn afgezonken of aan boord van een schip worden meegenomen. De NOAA heeft een onderzees basiskamp met de naam Aquarius gebouwd, de enige plek van deze aard die aan de wetenschap is gewijd. Wetenschappers kunnen daar zolang als het nodig is – dagen, weken of zelfs maanden – werken op het koraalrif voor de kust van Key Largo in Florida zonder dat ze voor zuurstof naar de oppervlakte hoeven te komen.
Mobiele opslag
Maar Aquarius is een vast kamp, terwijl de nieuwe ‘tent’ volgens de bedenkers draagbaar is: het voornaamste onderdeel kan als bagage worden meegenomen en duikers kunnen de ‘tent’ naar believen opblazen, weer afbreken en elders opzetten. “De mogelijkheid van zo’n draagbare uitrusting zou een welkome toevoeging aan het arsenaal van de wetenschappelijk onderzoeker zijn,” zegt Broad.
De Habitat is bovendien niet duur, als je bedenkt hoeveel één duikoperatie kan kosten. “Ik denk dat het de mogelijkheid van een echte ‘onderdompeling’ biedt,” schreef Lombardi in een e-mail. “De tent biedt ons de kans om meer van de onderwaterwereld mee terug te nemen dan we met gebruikelijke SCUBA-technieken zouden kunnen doen.”
Het zou volgens hem “ook een waardevolle gezamenlijke ervaring zijn” voor groepen die onder water een langere wetenschappelijke expeditie willen uitvoeren of zelfs “theekransjes en picknicks onder water willen organiseren.”
Volgens Burleson is het duiken met de Habitat “alsof een korte boswandeling ontaardt in een heel kampeerweekend. Met de Habitat kun je meer dingen doen die je zou willen doen, of je nu fotograaf of koraalonderzoeker of iemand met wetenschappelijke interesse bent.”
Maar het spannendst zijn volgens hem de mogelijkheden die de uitrusting kan betekenen voor mensen die zich gewoonlijk niet onder de zeespiegel wagen. “Stel je een toerist voor die normaliter niet meer dan een uurtje zou kunnen duiken maar die nu gedurende die magische overgang van daglicht naar avondschemering en het duister van de nacht onder water kan blijven – met al het zeeleven dat dan tevoorschijn komt,” zegt hij. “Mensen zouden de oceaan op een heel nieuwe manier ervaren.”
Terwijl het stempel van het octrooibureau amper droog is, zijn Burleson en Lombardi op zoek naar partners voor nieuwe expedities. “We hopen in contact te komen met duikers die deze mogelijkheden willen verkennen,” zegt hij. “We willen dit de wereld in brengen.”
Lees ook: De 10 grootste uitvindingen die nooit een Nobelprijs kregen
Lees ook: Kampeerrevolutie: tent, slaapzak én matje ineen
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
