Je worstelt je door je achttiende videovergadering van de dag en je bent niet de enige die al uren achter haar scherm zit. Ondanks je pogingen om ze aan het lezen en knutselen te krijgen en iets wat enigszinslijkt op een limiet aan schermtijd aan te houden, zitten je kinderen alleen maar naar video's te staren. Zijn de hersens van je kinderen veranderd in een brei tegen de tijd dat dit allemaal achter de rug is?

Nu de coronaviruspandemie over de hele wereld gezinsroutines in de soep laat lopen, wordt onze band met allerlei soorten media ook steeds intensiever. Maar deskundigen hebben een boodschap voor alle ouders die zich zorgen maken omdat ze hun kinderen tv laten kijken: relax.

Er bestaan onderzoeken waarin een verband werd aangetoond tussen intensief mediagebruik en taalachterstanden, obesitas en slaapproblemen, maar de deskundigen zijn het erover eens dat dit niet het moment is om je daar al te grote zorgen over te maken. “Het is niet nodig om de huidige stress nog te vergroten door je schuldig te gaan voelen over het gebruik van apparaten,” zegt Jenny Radesky, kinderarts aan de University of Michigan en auteur van de richtlijnen voor mediagebruik van de American Academy of Pediatrics. “Van een schuldgevoel ga je niet beter nadenken. Stel jezelf in plaats daarvan de vraag: wat heeft mijn gezin nu nodig?”

Caroline Knorr, senior-redacteur over ouderschap voor Common Sense Media, zegt iets soortgelijks: richt je vooral op je relatie met je kinderen en niet op hun mediagebruik.

“Zolang je gedurende de dag echt contact met je kinderen blijft houden, is er niks aan de hand,” stelt ze.

Een nieuwe kijk op ‘schermtijd’

Radesky stelt voor om eerst eens opnieuw te kijken naar de betekenis van de term ‘schermtijd’. Die doet geen recht aan de ingewikkelde relatie die er bestaat tussen apparaten en kinderen. De focus zou niet moeten liggen op de tijd die ze erop doorbrengen, vindt ze, maar op de manier waarop die apparaten in te passen zijn in ons leven en onze routines. “Heb je er iets aan of niet?”, is haar vraag.

Niet alle schermtijd is tenslotte hetzelfde. “Het is iets anders om met grootouders te skypen dan om een tekenfilmpje te kijken.” Sociale interactie wordt door de AAP zelfs niet eens als 'schermtijd’ gerekend, legt ze uit.

Radesky adviseert ouders dan ook om een onderscheid te maken tussen verschillende activiteiten als het gaat om schermtijd, zoals om te leren, om sociale contacten te onderhouden en om op een leuke manier bezig te zijn, en om daarnaast ook dingen te plannen zonder scherm, zoals koken, naar buiten gaan of aandacht aan de huisdieren besteden.

Radesky heeft nog geen goede pakkende term weten te vinden als vervanging voor ‘schermtijd’ maar ‘bewust mediagebruik’ komt volgens haar wel in de buurt. “Als je kind een groot deel van de dag gebruikmaakt van apparaten, zorg dan dat het een sociale, positieve en probleemoplossende activiteit is,” zegt ze. Dat zou dus chatten met familieleden of klasgenootjes kunnen zijn, of tv-programma's kijken die ook leerzaam zijn.

Probeer niet te micromanagen

De meest effectieve manier om de schermtijd van kinderen te regelen is door enige ruimte te geven. Radesky raadt aan om grenzen te stellen, maar om kinderen ook enige zeggenschap te geven over hun dag.

De eerste stap is om duidelijk uit te leggen waarom kinderen hun schermgebruik moeten beperken. “We willen ervoor zorgen dat je er niet de hele dag mee bezig bent, omdat we ook dingen samen willen doen” is voor kinderen veel beter te accepteren dan alleen maar “leg je tablet weg.”

Als die grenzen eenmaal zijn gesteld, dan kan een ouder zijn of haar kind vervolgens zelf laten bepalen wanneer hij of zij een tv-serie wil kijken, of even naar buiten wil gaan.

“Ze vinden het prettig om het zelf te kunnen bepalen,” aldus Radesky. Door ze die mogelijkheid te bieden, ontwikkelen ze hun zogenaamde ‘executieve functies’, cruciale vaardigheden zoals beslissingen nemen, aanwijzingen opvolgen, kritisch denken en hun gedrag aanpassen.

Maar er is een regel waar niet over te onderhandelen valt: kinderen moeten tablets of computers ergens neerleggen waar ze ze niet kunnen zien als ze ze niet gebruiken. Radesky legt uit dat als een kind de hele dag met een apparaat rondloopt, de kans bestaat dat hij of zij erop kijkt zodra de verveling toeslaat.

Gebruik media als beginpunt

Beide deskundigen raden aan om media te gebruiken als springplank voor andere activiteiten. Zo kunnen ouders hun kinderen aanmoedigen om boeken te lezen over Minecraft, aldus Knorr.

“Ik ga op zoek naar dingen waar ze actief zelf bij betrokken zijn en waardoor ze hun fantasie gaan gebruiken,” zegt ze.

Radesky zegt dat het vooral voor jongere kinderen goed is om wat ze in 2D zien om te zetten naar 3D. Zo kan een kind dat een natuurdocumentaire heeft bekeken een scène naspelen met knuffeldieren. “We willen dat ze zelf gaan bedenken wat er daarna gebeurt,” zegt ze.

Knorr adviseert ouders om met oudere kinderen te praten over de videogames of apps die ze gebruiken, en over hoe ze zich daarvoor voelen. Als je kinderen stimuleert om kritisch na te denken over de media die ze gebruiken, blijf je als ouder op de hoogte van waar ze mee bezig zijn, stelt ze. Bovendien gebruiken kinderen die media dan niet meer alleen omdat hun vriendjes dat ook doen.

Open blijven staan voor emoties

Hoewel media een positieve bijdrage kunnen leveren, komt het vaak voor dat het een soort emotionele vlucht is. Zowel ouders als kinderen kunnen afleiding zoeken bij apparaten als het ze teveel wordt.

Zorg dat je met kinderen over hun gevoel blijft praten om te voorkomen ze hun scherm als uitvlucht gebruiken. “Je wilt niet dat apparaten in de plaats komen van die belangrijke momenten waarop je kind anders zou zeggen dat hij of zij boos is, of zich zorgen maakt over opa en oma, of dat het allemaal even teveel wordt,” aldus Radesky. “Het is veel gemakkelijker om er als ouder voor je kind te zijn als je weet waar hun emoties en gedrag vandaan komen.”

Ouders moeten ook opletten op gedragsveranderingen bij kinderen in deze onzekere tijd, bijvoorbeeld wanneer een kind zich terugtrekt, of boos is, of weigert om schoolwerk te doen. Dat zou een teken kunnen zijn van te veel mediagebruik. “Jij kent je eigen kind het best,” aldus Knorr.

Maar zelfs het beste advies kan niet voorkomen dat je misschien je kind toch op zijn of haar scherm laat, terwijl je jezelf aanmeldt voor die achttiende videovergadering. En dat is geen probleem. Radesky: “Ik zou uitgeputte ouders die bezig zijn om te overleven vooral aanraden om niet te streng voor zichzelf te zijn.”

En misschien zelf ook even een aflevering van een favoriete serie te kijken.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com