25 maart 2016
Al jaren zijn teams op zoek naar deze moeilijk te bereiken ondermaanse tunnels, die groot en stevig genoeg kunnen zijn om hele steden te huisvesten. Lavatunnels op de maan kunnen ideale locaties vormen voor de bouw van een maanbasis; hun dikke daken kunnen immers mensen beschermen tegen schadelijke straling en botsingen van kleine meteorieten. Tot nu toe kwamen de sterkste hints voor het bestaan van de tunnels echter uit oppervlakkige kennis van waarneembare oppervlakte-eigenschappen, zoals openingen en beekjes, kanaalachtige indrukkingen waarvan werd vermoed dat ze ontstaan wanneer tunnels instorten.
Deze week maakten wetenschappers bekend dat de kenmerken van minimaal tien ondergrondse lavatunnels mogelijk op een kaart van het zwaartekrachtveld van de maan staan. Ze vormen “het sterkste bewijs tot nu toe dat signalen toont die consistent zijn met die van lege ondergrondse lavatunnels op de maan”, aldus Rohan Sood van de Purdue-universiteit, die de waarnemingen presenteerde tijdens de Lunar and Planetary Science Conference.
Sood en zijn collega's begonnen hun zoektocht naar lavatunnels in het gebied van de Mariuskrater, waar wetenschappers een opening van een van de ondergrondse tunnels vermoeden. Die toegang, die door het Japanse maanvoertuig Kaguya werd ontdekt en in 2009 werd gemeld, is ongeveer 65 meter breed en 80 meter diep. Hij wordt geflankeerd door twee beekjes met de saaie namen A en B. Er zijn, anders gezegd, meerdere bewijzen die suggereren dat er ooit lava onder de Mariuskrater sijpelde en stroomde. “We zien een opening langs deze beek, maar we weten niet of het een toegangspunt naar een lavatunnel is of niet”, vertelt Sood. “Kunnen we dat oppakken met zwaartekrachtgegevens?”
Sood en zijn collega's zochten naar de tunnel bij de Mariuskrater met behulp van gegevens van GRAIL, het dubbele ruimtevoertuig van de NASA dat over het maanoppervlak vloog om het zwaartekrachtveld te meten en in kaart te brengen (in 2012 crashte het ruimtevoertuig bewust op een locatie die nu naar astronaut Sally Ride is genoemd). Het zwaartekrachtveld van de maan wordt, net als dat van de aarde, beïnvloed door massa's onder het oppervlak. Simpel gezegd produceren voorwerpen met een grote massa een toename van de zwaartekracht, legt Sood uit. Maar: “als je over een lavatunnel vliegt, merk je een dip in de zwaartekracht.”
Het team ontdekte zwaartekrachteigenschappen die kunnen duiden op een lavatunnel in de buurt van de opening en vroeg zich vervolgens af of het mogelijk zou zijn om soortgelijke eigenschappen te vinden in gebieden zonder duidelijke beken of openingen. Wat blijkt? De gegevens van GRAIL bevatten minimaal tien veelzeggende afwijkingen die lijken op lavatunnels die onder het maanoppervlak kronkelen. Ze bevinden zich aan de dichtstbijzijnde kant van de maan, in de buurt van de donkere vlekken die ontstonden door oude vulkanische zeeën. Sommige van de mogelijke buizen zijn meer dan 100 kilometer lang en verschillende kilometers breed - groot genoeg om een kleine stad te verzwelgen.
Natuurlijk is het niet zeker dat er daadwerkelijk tunnels zijn. De gegevens van GRAIL bieden het sterkste bewijs voor hun aanwezigheid, maar definitief bewijs vereist een maanvoertuig dat een bodemradar gebruikt om onder het maanoppervlak te kijken. Sood en zijn collega's hebben pas zo'n ruimterobot voorgesteld: LAROSS. “Deze voorgestelde radar zal niet alleen helpen om onze bevindingen te bevestigen, maar biedt ons ook een mogelijkheid om kleinere lavatunnels te vinden die buiten de resolutie van de zwaartekrachtgegevens van GRAIL vallen”, aldus Sood.
Misschien zullen ruimtevaarders op een dag, nadat ze op alle geschikte locaties naar lava hebben gezocht, niet alleen de geheimen van de dichtstbijzijnde ruimtelijke metgezel van de aarde oplossen, maar het zelfs gebruiken als een enorm schild tegen de gevaren van de ruimte.
