Toen wetenschappers in 1971 het ijs op Groenland bestudeerden, deden ze een opvallende ontdekking: duizenden jaren geleden stegen de temperaturen op het eiland geregeld enorm, in een tijdsbestek van slechts enkele tientallen jaren. Dit veranderde de benadering van wetenschappers ten aanzien van natuurlijke klimaatverandering.

Vandaag de dag is de wereld in de greep van een nieuwe grote klimaatverschuiving: een door de mens veroorzaakte opwarming. Wetenschappers stellen modellen op om te voorspellen hoe het ijs zal reageren als de temperaturen blijven stijgen.

Gletsjers smelten sneller dan verwacht

Zo is er een nieuwe studie – gepubliceerd in vakblad The Cryosphere – waarin onderzoekers een model presenteren dat voorspelt hoeveel gletsjers in 2100 zijn gesmolten. En dat zijn er meer dan beschreven in het laatste rapport van VN-klimaatorganisatie IPCC, dat wordt beschouwd als de betrouwbaarste wetenschappelijke consensus rondom klimaatverandering.

‘Voor ons onderzoek naar een gletsjer in Zwitserland keren we regelmatig terug om te zien hoeveel ijs er gesmolten is,’ zegt hoofdonderzoeker en glacioloog Harry Zekollari van ETH Zürich en de Vrije Universiteit Brussel. ‘De veranderingen zijn gigantisch.’

Dat geldt niet alleen voor de gletsjer in Zwitserland. Het grootste deel van de 200.000 gletsjers wereldwijd heeft te lijden onder de opwarming: jaarlijks slinken ze gemiddeld met 90 tot 180 centimeter.

Het onderzoek

Maar hoe komen de onderzoekers aan hun voorspellingen? Louter het jaarlijkse ijsverlies van elke gletsjer bij elkaar op te tellen, en zo te voorspellen hoeveel ijs er overblijft, levert geen accurate voorspelling op. ‘Gletsjers reageren niet op een rechtlijnige manier op het klimaat,’ vertelt glacioloog Lizz Ultee van NASA Goddard Space Flight Center, die niet betrokken was bij de studie.

Leestip: Hoe de Kleine IJstijd het dagelijks leven ontregelde

Maar daar hielden Zekollari en zijn collega’s rekening mee. Met twee computermodellen simuleerden ze de complexe natuurkundige bewegingen en veranderingen van gletsjers. Ze lieten de modellen eerst los op de jaren 2000-2019. Ze stelden de parameters bij zodat de voorspellingen van het ijsverlies zo veel mogelijk overeenkwamen met de echte cijfers.

‘We beschikken nu over satellietobservaties van elke gletsjer wereldwijd. Die gebruiken we om onze modellen mee te kalibreren,’ vertelt coauteur en hydroloog Rodrigo Aguayo, eveneens van de Vrije Universiteit Brussel. Vervolgens deed het team nieuwe simulaties, gebaseerd op verschillende klimaatscenario’s. Afhankelijk van de temperatuurstijging verliezen gletsjers wereldwijd ongeveer een kwart tot de helft van hun volume in 2100.

Gevolgen van de cijfers

Het team berekende ook de gletsjerverliezen op kleinere schaal, die evengoed in veel gevallen hoger uitvielen. ‘Sommige gebieden zullen nagenoeg ijsvrij worden, zelfs als de opwarming beperkt blijft,’ vertelt Zekollari. Dat geldt onder meer voor gletsjers in het westen van Canada, de Verenigde Staten, het oosten van Zuid-Azië en Centraal-Europa.

Leestip: Deze 3 miljoen jaar oude schelp voorspelt hoe het klimaat zal veranderen

Dat kan een grote impact hebben op mensen die van gletsjers afhankelijk zijn voor hun water. Maar ook mensen die niet in de buurt van een gletsjer wonen, zullen de gevolgen ondervinden: wanneer alle gletsjers smelten, stijgt de zeespiegel met zo’n 30 centimeter.

Meer lezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.