Noordkapers zijn al zo’n duizend jaar een populair doelwit onder walvisjagers. De walvissen vormen een voor de hand liggende prooi: ze zwemmen relatief langzaam en door hun dikke laag blubber blijven ze drijven nadat ze zijn gedood. Rond het begin van de twintigste eeuw waren er wereldwijd nog enkele honderden noordkapers in leven. Nu proberen wetenschappers inzichten te vergaren om de bedreigde walvissen te behouden.
Lastig te onderzoeken noordkapers
Binnen het geslacht van noordkapers (Eubalaena) wordt onderscheid gemaakt tussen drie soorten: de Noord-Atlantische noordkaper (Eubalaena glacialis), de Grote Oceaannoordkaper (E. japonica) en de zuidkaper (E. australis).
Door de intensieve jacht is het lastig geweest om deze dieren te onderzoeken, stelt onderzoeker Greg Breed van de University of Alaska Fairbanks (VS). Zelf richtte hij zich op een ogenschijnlijk simpele vraag: wat is de levensverwachting van noordkapers? Het antwoord bleek ingewikkelder dan gedacht.
‘Pas in 1955 ontdekten we hoe we de leeftijd van dit soort walvissen konden bepalen,’ legt Breed uit. Dat gebeurt onder meer door de analyse van oorsmeerproppen, die jaarlijks nieuwe lagen vormen. ‘Maar door de industriële walvisjacht waren er toen amper nog oude walvissen over. Onderzoekers dachten daarom dat de dieren nou eenmaal niet zo oud werden.’
Verrassende levensverwachting noordkaper
Die aanname was onjuist, blijkt uit een recentelijk gepubliceerd onderzoek van Breed en zijn collega’s. Het team bestudeerde gegevens en beeldmateriaal van de afgelopen 40 jaar van twee verschillende soorten noordkapers (E. australis en E. glacialis).
De levensverwachting van E. australis werd tot voor kort geschat op 70 tot 80 jaar. Uit de analyse bleek echter dat deze walvissoort zo’n 130 jaar oud kan worden – en dat sommige individuen zelfs een leeftijd van 150 jaar bereiken. Dat is uitzonderlijk: bij de meeste walvissen ligt de levensverwachting tussen de 80 en 100 jaar.
Misschien nog verrassender waren de uitkomsten van de analyse van E. glacialis. De gemiddelde levensverwachting van deze noordkaper bleek rond de 22 jaar te liggen – er waren vrijwel geen individuen die de 50 haalden.
Wat veroorzaakt de grote verschillen?
Dat enorme verschil tussen de twee soorten is volgens Breed niet biologisch bepaald. De korte levensverwachting van E. glacialis, waarvan het leefgebied overlapt met drukke vaarroutes in de Atlantische Oceaan, wijt hij vooral aan menselijke invloeden.
‘De walvissen raken geregeld verstrikt in visnetten of worden geraakt door schepen. Soms verhongeren ze, mogelijk vanwege veranderingen in het milieu die we nog niet goed begrijpen. Ze zouden eigenlijk veel langer moeten leven.’
Hoe redden we de noordkapers?
Het onderzoek kan mogelijk helpen in de strijd om noordkapers te behouden. ‘Onder wetenschappers wordt het besef steeds groter dat herstel van een soort niet alleen draait om het aantal individuen,’ zegt Breed. ‘Deze dieren dragen kennis over van generatie op generatie. Zo doen de jonge dieren vaardigheden op die ze nodig hebben om te overleven.’
De lang levende E. australis is de enige noordkaper waarvan de populatie de afgelopen decennia duidelijk is gegroeid. Met E. glacialis gaat het een stuk minder goed: de populatie lijkt te dalen en de walvissoort is aangemerkt als ernstig bedreigd op de Rode Lijst van IUCN.
‘Herstel van een bedreigde populatie gaat langzaam,’ zegt Breed. ‘Al helemaal bij dieren met een levensverwachting van 100 tot 150 jaar. Het kan eeuwen duren voordat deze soort weer een gezond aantal oude individuen heeft.’
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
