De megalodon is de grootste haaiensoort die ooit heeft bestaan. Of tenminste, dat denken we. Megalodon leefde tussen 23 en 3,6 miljoen jaar geleden, maar een volledig fossiel skelet van het dier is nooit gevonden. Op basis van de fossiele tanden en ruggenwervels die we wél hebben, schatten paleontologen dat de prehistorische haai tussen de 14 en 24 meter lang moet zijn geweest – ongeveer zo groot als de huidige blauwe vinvis.

Maar nieuw onderzoek, gepubliceerd in Palaeontologia Electronica, wijst nu uit dat megalodon vermoedelijk een ander formaat had dan tot voor kort werd gedacht. ‘Op basis van het huidige fossielenbestand en de beschikbare data hebben we een redelijke schatting gemaakt van hoe groot megalodon maximaal kon worden,’ zegt hoofdauteur en paleontoloog Kenshu Shimada van de DePaul University in Chicago (VS).

Hoe groot kon megalodon worden?

Om die schatting te kunnen maken ontwikkelden Shimada en zijn collega’s een nieuwe methode om megalodons lichaamslengte vast te stellen. Daarvoor gebruikten ze twee bijna complete fossiele wervelkolommen van het dier die eerder werden opgegraven in België en Denemarken. Door de wervelkolom van megalodon met die van 170 andere haaiensoorten te vergelijken, konden Shimada en zijn team een schatting maken van hoe groot de kop en staart van megalodon moeten zijn geweest.

Leestip: Van deze haaiensoorten heb je nog nooit gehoord

Het Belgische exemplaar zou volgens die berekeningen een kop van 1,8 meter en een staart van 3,6 meter moeten hebben gehad. Dat maakte het dier in totaal zo’n zestien meter lang. De wervels van het Deense fossiel waren iets groter, waardoor de wetenschappers hun schatting iets naar boven konden afronden.

Hoe dik was megalodon?

Met die lengteschatting op zak konden de paleontologen aan de slag met megalodons verhoudingen. ‘Of beter gezegd: we wilden weten hoe dik megalodon was,’ aldus Shimada. Hoewel megalodon tot voor kort altijd als een gedrongen, rondbuikige reuzenhaai werd afgebeeld, wijst het nieuwe onderzoek iets anders uit.

Leestip: Zijn haaien de schrik van de zee? Het tegendeel is waar

Grote haaien van vandaag de dag, zoals de walvishaai, hebben een slanker lichaam om zo op een aerodynamische manier door het water te kunnen bewegen. Maar schaal je die lichaamsverhoudingen op naar megalodonformaat, dan zal het gigantische dier vermoedelijk nóg slanker moeten zijn geweest om wendbaar te kunnen blijven.

‘Hoewel er fossiel bewijs nodig is om onze hypothese te kunnen bevestigen, stellen wij dat megalodon slanker moet zijn geweest dan we altijd hebben gedacht,’ aldus Shimada.

De grootste vissenbaby ooit

Daarnaast leverden de nieuwe schattingen nog enkele andere interessante bevindingen op, zegt Shimada. Zo wijzen de analyses uit dat megalodon vermoedelijk niet veel sneller zwom dan de moderne witte haai. Bovendien stelden de paleontologen vast dat pasgeboren megalodons ongeveer vier meter lang moeten zijn geweest. Als die schatting klopt, betekent dat dat megalodon de grootste vissenbaby’s in de geschiedenis had.

Jonge megalodons groeiden vermoedelijk het snelst in hun eerste levensjaren, met hun zevende verjaardag als een belangrijk kantelpunt. Vanaf dan waren jonge megalodons namelijk groot genoeg om niet meer door witte haaien te kunnen worden bejaagd. Een belangrijk detail, want veel wetenschappers stellen dat zijn concurrentie met de witte haai uiteindelijk megalodons uitsterving betekende.

Met een korrel zout?

Toch is niet iedereen overtuigd van Shimada’s bevindingen. Volgens paleobioloog en haaienexpert Jack Cooper, die niet betrokken was bij het onderzoek, is ‘alles wat hier wordt gepresenteerd zeer interessant. Maar tot het empirisch kan worden bewezen, moeten we het met een korreltje zout nemen’.

Leestip: De haai lijdt onder zijn imago. Deze foto’s bewijzen hoe mooi ze zijn

Bovendien stellen zowel Cooper als Shimada zelf dat de ‘obsessie’ met megalodons formaat afleidt van wat dit dier werkelijk interessant maakt. ‘Door zo op zijn afmetingen te focussen gaan we voorbij aan de verbazingwekkende biologie van deze soort,’ aldus Cooper. ‘We reduceren megalodon tot wat ik alleen kan beschrijven als een personage uit een videogame. En dat terwijl het hier om een heel bijzonder dier gaat dat bovenal écht heeft bestaan.’

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!