Het geluid van brekende golven, het uitgestrekte, helderblauwe water en het verborgen zeeleven: de oceaan heeft iets magisch. Maar hoe rustgevend het water ook kan lijken: wie geen respect heeft voor de zee, kan bedrogen uitkomen. Waarin schuilt het gevaar? Wij pakten de cijfers erbij.

Hoe gevaarlijk zijn haaien?

Veel mensen zijn bang om het water in te gaan vanwege haaien. Die angst komt niet uit de lucht vallen. Horrorfilms als Jaws hebben de reputatie van de haai bepaald geen goed gedaan. Maar is een haaienfobie wel terecht? Een aanval kan wel degelijk leiden tot ernstige verwondingen en zelfs fataal zijn, maar komt relatief weinig voor.

Volgens de International Shark Attack File waren er in 2023 wereldwijd slechts 69 niet-uitgelokte haaienbeten. Deze haaienbeten vonden plaats in de natuurlijke habitat van de haai zonder de toenadering van het slachtoffer. Daarmee ligt het aantal in lijn met het jaarlijkse gemiddelde van de afgelopen 5 jaar (2018-2022): 63 incidenten.

Leestip: Van deze haaiensoorten heb je nog nooit gehoord

Daarnaast waren er in 2023 ook 22 uitgelokte haaienbeten. Deze haaienbeten waren het gevolg van bewuste interacties met een haai. Denk bijvoorbeeld aan het voeren van haaien, duikers die worden gebeten nadat ze haaien lastigvallen of proberen aan te raken, maar ook ongevallen met speervissers en vissers die een haai proberen los te maken van een vishaak.

In totaal overleden in 2023 wereldwijd 14 mensen als gevolg van een haaienaanval, waarvan 10 door een niet-uitgelokte haaienbeet. De meeste dodelijke slachtoffers vielen in Australië (4, waarvan 3 surfers door een witte haai) gevolgd door de Verenigde Staten (2).

Verdrinking: een groter gevaar

Het aantal dodelijke slachtoffers is dus ontzettend klein. Een gevaar dat jaarlijks veel meer slachtoffers maakt is verdrinking. Volgens cijfers van de World Health Organisation (WHO) is het de op twee na belangrijkste doodsoorzaak door onopzettelijk letsel. Jaarlijks sterven ruim 300.000 mensen als gevolg van verdrinking, waarvan een deel in zee.

Neem Australië: het land waar in 2023 de meeste fatale haaienaanvallen plaatsvonden (4). Volgens het National Drowning Report 2024 werden er tussen 1 juli 2023 en 30 juni 2024 150 verdrinkingen gemeld aan de kust. Zonder hulp van de kustwacht – 8.857 reddingsacties, 2.482.013 preventieve acties en 49.331 eerstehulpacties – zou dat aantal nog veel groter zijn geweest.

Leestip: Wat zijn muistromingen – en hoe kun je ze vermijden?

Ook in Nederland is verdrinking een niet te onderschatten gevaar. Volgens het CBS verdronken in de periode 2014-023 in totaal 877 mensen in Nederland. In drie kwart van de gevallen gebeurde dat in open water, zoals een rivier, recreatieplas of in zee.

Haaien versus verdrinkingen

De kans om te verdrinken is veel groter dan dat je wordt aangevallen door een haai. Haaien hebben misschien met hun kille, zwarte ogen en scherpe tanden een angstaanjagend uiterlijk, maar doen over het algemeen geen mens kwaad. Wil je veilig het water in? In dit artikel legt de redactie van Quest je haarfijn uit hoe je veilig in de zee kunt zwemmen.