Antarctica warmt snel op. Een dik wolkendek zou die opwarming kunnen vertragen. Wolken weerkaatsen namelijk zonlicht, en zorgen er zo voor dat het de aarde niet bereikt.

Uit recent onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Communications Earth & Environment, blijkt dat de natuurlijke bewoners van het zuidpoolgebied hier een handje bij helpen: de poep van pinguïns blijkt de wolkvorming te versnellen.

Wolkvorming uit ‘guano’

Op Seymour Island, bij het noordelijkste puntje van het Antarctisch Schiereiland, krioelt het tijdens het broedseizoen van de adeliepinguïns. Deze kleine, zwart-witte vogels verzamelen zich met duizenden tegelijk op één plek, en laten daarbij een flinke hoeveelheid uitwerpselen achter. Ook het gebied rond de Argentijnse onderzoeksbasis Marambio is dan vaak bezaaid met pinguïnpoep.

Leestip: Scheidingen zijn niet ongewoon in deze pinguïnkolonie. En dat heeft grote gevolgen

Die poep hoopt zich op tussen de nesten en droogt langzaam op in de zon. Daaruit ontstaat ‘guano’: een bijzonder voedzame meststof die al eeuwenlang wordt gebruikt om landbouwgrond vruchtbaar te maken.

Matthew Boyer, atmosferisch wetenschapper van de Universiteit van Helsinki (Finland), vroeg zich samen met collega’s af of die grote hopen pinguïnpoep ook effect hebben op de atmosfeer rond de broedplaatsen. Wat bleek? De ammoniakgassen die vrijkomen, spelen een belangrijke rol in het Antarctische klimaat.

Wolkenzaadjes

Dat komt doordat deze gasvormige ammoniak zich in de lucht bindt aan zwavelzuur, dat wordt uitgestoten door fytoplankton. Samen vormen ze piepkleine deeltjes die bekendstaan als ‘condensatiekernen’ – de zaadjes waaruit wolken kunnen ontstaan.

Leestip: Sleutelen aan het klimaat: wat is geo-engineering?

De extra wolken die zo ontstaan, helpen om meer zonlicht te weerkaatsen. En dat is belangrijk: in het snel opwarmende Antarctica zorgt een dik wolkendek ervoor dat minder zonnestraling het aardoppervlak bereikt, waardoor de regio iets koeler blijft.

Pinguïns beïnvloeden het wolkendek

Uit de metingen die de onderzoekers deden vanaf Marambio Station, bleek duidelijk dat de pinguïnuitwerpselen effect hadden zodra de wind vanuit de kolonie waaide. Hun gegevens lieten zien dat de bijdrage van de pinguïns aan de chemische samenstelling van de atmosfeer de vorming van nieuwe condensatiekernen in het gebied tot wel 10.000 keer verhoogde.

Leestip: Geen pinguïns op de Noordpool? Dat klopt niet helemaal – en nog 4 feiten over pooldieren

Zelfs buiten het broedseizoen, als de adeliepinguïns naar zee trekken, blijft het effect meetbaar. De bodem is dan zó verzadigd met guano dat er nog steeds ammoniak vrijkomt: tot wel honderd keer meer dan normaal. Ook tijdens hun jaarlijkse migratie speelt de pinguïnpoep dus een rol in het lokale klimaat.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!