Onlangs zagen wetenschappers iets glinsteren in de schaduw van Jupiter, bijna zevenhonderd miljoen kilometer verwijderd van de aarde. Al snel bleek dat het een komeet was die niet uit ons zonnestelsel komt. Sterrenkundigen concludeerden dat ze te maken hadden met een interstellair object.
Dit soort observaties zijn zeldzaam: dit is pas het derde bevestigde interstellair object. Wetenschappers ontdekten hem bij toeval toen hij ons zonnestelsel binnenkwam, waardoor ze hem nu een tijdje kunnen bestuderen.
‘Astronomen van over de hele wereld zullen hun telescoop op dit object gaan richten. Zo verzamelen we steeds meer informatie over het planetenstelsel van herkomst,’ zegt Sarah Greenstreet, sterrenkundige aan de University of Washington (VS).
Al het goede komt in drieën?
Net als asteroïden en kometen zijn interstellaire objecten waarschijnlijk overblijfselen uit de ontstaansperiode van planeten, of overblijfselen van verwoeste planeten en manen. Maar deze objecten komen uit een totaal ander planetenstelsel.
‘Hoe meer we kunnen achterhalen over andere stelsels aan de hand van deze interstellaire gasten, des te beter we begrijpen in hoeverre ons eigen zonnestelsel lijkt op de vele andere planetenstelsels,’ zegt Greenstreet.
Er zijn eerder slechts twee van deze objecten gevonden. De eerste, ‘Oumuamua’, werd gevonden in 2017. Het object gedroeg zich als een komeet maar vertoonde geen tekenen van komeetactiviteit. Deze werd pas laat opgemerkt door wetenschappers, dus hadden ze niet veel tijd om het object te onderzoeken. Mogelijke verklaringen voor zijn oorsprong varieerden van aannemelijk (een stukje dode planeet, of een afwijkende komeet), tot aanzienlijk minder aannemelijk (alien-ruimteschip).
In 2019 vonden sterrenkundigen een tweede object, 2I/Borisov genaamd, die meer op een komeet leek en zich ook zo gedroeg. Wetenschappers bespeurden hem toen hij het zonnestelsel binnenkwam en konden hem langer van dichtbij onderzoeken.
Ongewone indringer
Twee waarnemingen maken het lastig om te bepalen wat interstellaire objecten zijn. Daarom was dit derde object een leuke verrassing.
Deze bezoeker werd gespot door een telescoop in Chili, die deel uitmaakt van het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS). Dit is een netwerk van vier losstaande telescopen van NASA, ontworpen om eventueel gevaarlijke asteroïden in de buurt van de aarde te spotten.
Leestip: ‘Sterkste tekenen tot nu toe’ van buitenaards leven gevonden op exoplaneet K2-18b
‘Eerst leek zijn baan niet ongewoon,’ zegt Larry Denneau, een van de hoofdonderzoekers van ATLAS aan de University of Hawai’i (VS). Maar toen meer telescopen het object waarnamen en wetenschappers zijn baan met meer precisie konden plotten, veranderde dat al snel.
Asteroïden en kometen bewegen zich voort in allerlei soorten banen, maar ze draaien altijd om de zon. Dit object bewoog echter heel snel en in een hele lange baan, wat er op wijst dat ‘hij niet gebonden is aan de zwaartekracht van onze zon,’ zegt Greenstreet.
Dus gaat het hier officieel om een interstellair object en kreeg het een naam: 3I/ATLAS.
Wat weten we over 3I/ATLAS
Een nog niet gepubliceerd artikel beschrijft wat de wetenschappers tot nu toe te weten zijn gekomen over het interstellair object. Het heeft duidelijk een coma, een nevelige gaswolk die ontstaat wanneer ijs verdampt zodra het wordt verwarmd door zonlicht. ‘Net als 2I/Borisov is 3I/ATLAS een komeet,’ zegt Greenstreet, waardoor Oumuamua van de drie objecten voorlopig de buitenstaander blijft.
‘Het is lastig om te zeggen hoe groot hij is,’ zegt Greenstreet. Gebaseerd op hoeveel zonlicht hij reflecteert, zou hij tussen de tien en 25 kilometer lang kunnen zijn, veel groter dan Oumuamua (vierhonderd meter) en 2I/Borisov (duizend meter). Waarschijnlijk is de kern veel kleiner, momenteel verborgen onder de coma en grote afstand.
Leestip: Onderzoekers brengen broedplaatsen voor planeten in beeld
Verder is er nog niet veel bekend over 3I/Atlas, maar zijn pad door ons zonnestelsel is voordelig. ‘Hij trekt nog enkele maanden naar het midden, voordat hij weer naar buiten vliegt,’ zegt Aster Taylor, promovendus astrofysica aan de University of Michigan. Sterrenkundigen van over de hele wereld, en zelfs in de ruimte, zullen hem in die periode onderzoeken.
Ruimteschepen
In het begin van oktober zal het object zich ook binnen ongeveer dertig miljoen kilometer van Mars bevinden. Daar vliegen momenteel verschillende ruimteschepen, wellicht kunnen zij hun camera’s op 3I/ATLAS richten.
Sterrenkundigen verwachten nog veel kometenactiviteit te gaan zien. Kometen bestaan meestal uit verschillende soorten ijs, waaronder bevroren koolstofmonoxide, koolstofdioxide en water. In de komende weken zal 3I/ATLAS dicht genoeg bij de zon komen dat het waterijs gaat smelten, waardoor zijn coma en lichtgevende staart groeien.
‘De komende maanden zullen we prachtige beelden van hem te zien krijgen, terwijl hij zijn korte reis door ons stukje Melkweg maakt,’ zegt Greenstreet.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
