De kortste dag van het jaar luidt op 21 december 2025 het begin van de astronomische winter in. Veel mensen denken dat op deze winterzonnewende ook de vroegste zonsondergang plaatsvindt. Toch is dit niet het geval: die valt ruim een week eerder. Hoe kan dat?
Seizoenen door de kanteling van de aarde
Op het noordelijk halfrond begint de winter in december, terwijl het op het zuidelijk halfrond juist zomer wordt. Dat verschil ontstaat door de manier waarop de aarde in de ruimte staat: onze planeet helt 23,5 graden ten opzichte van de zon. Die vaste kanteling is de reden dat we seizoenen kennen.
Tussen september en maart is het zuidelijk halfrond naar de zon gekanteld en ontvangt het meer zonlicht – daar wordt het dan lente en zomer. Het noordelijk halfrond staat in diezelfde periode juist van de zon af gericht, waardoor we minder uren daglicht krijgen en de herfst en winter ingaan.
De astronomische en meteorologische winter
De winter kent twee verschillende startmomenten. Meteorologisch begint hij op 1 december; astronomisch start hij op de kortste dag van het jaar, wanneer het noordelijk halfrond de minste zonuren ontvangt. Die datum valt altijd op 21 of 22 december.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Op die dag is de periode tussen zonsopkomst en zonsondergang dus het kortst, maar dat betekent niet dat de zon dan ook het vroegst ondergaat.
Een ellipsvormige baan
Dat heeft alles te maken met de baan van de aarde rond de zon. Onze planeet draait namelijk niet in een perfecte cirkel, maar in een ellipsvormige baan. Daardoor beweegt de aarde sneller wanneer zij dichter bij de zon staat. Uit gegevens van het KNMI blijkt dat dit tijdens onze winter het geval is.
Leestip: Ook de mens beïnvloedt hoe snel de aarde draait. Hoe kan dat?
Omdat de aarde in deze periode harder vooruit gaat op haar baan, moet ze elke dag een beetje verder om haar as draaien om de zon weer op dezelfde positie aan de hemel te krijgen. Daardoor schuiven de tijden van zonsopkomst en zonsondergang vanaf 21 december elke dag op, maar niet in een vast ritme. De zon gaat steeds iets later onder, en het tempo waarin dat gebeurt loopt in de dagen daarna geleidelijk op.
De vroegste zonsondergang van het jaar
In 2025 gaat de zon daarom niet op 21 december, maar tussen 10 en 14 december het vroegst onder: rond 16.28 uur in de omgeving van De Bilt. In het noorden van Nederland zakt de zon nog een paar minuten eerder achter de horizon, in het zuiden juist iets later.
Voor wie niet van vroege duisternis houdt, is er goed nieuws: vanaf 15 december 2025 schuift de zonsondergang elke dag een stukje later op. ’s Ochtends blijft het echter nog wat langer donker. De laatste zonsopkomst van het jaar valt namelijk pas ná de winterzonnewende, eind december.
Toch is 21 december de kortste dag van het jaar. De zon gaat dan wel iets later onder dan eerder in december, maar die gewonnen minuten verlies je die ochtend weer bij de zonsopkomst. Daardoor is de totale hoeveelheid daglicht op 21 december alsnog het kleinst.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
