In het hindoeïsme en boeddhisme is karma het principe van oorzakelijkheid: de acties van een individu kunnen gevolgen hebben voor dit leven én voor volgende levens. Tot zover is het begrip voor velen wel bekend. Alleen gebruiken we karma vaak om zowel de daad als het gevolg ervan te beschrijven. Dat is niet helemaal juist: karma verwijst alleen naar de daad, het gevolg daarvan is vipāka. Ook maakt het onderdeel uit van een veel groter spiritueel systeem.
Bevrijding uit de oneindige kringloop
Boeddhisten en hindoes geloven dat alle levende wezens vastzitten in een oneindige kringloop van geboorte, dood en wedergeboorte, die samsara heet. Elk nieuw leven brengt onvermijdelijk lijden, verlies en vergankelijkheid met zich mee.
Leestip: Maakt religie gelukkig? Zo luidt het oordeel van de wetenschap
Op de afbeelding bovenaan zie je een muurschildering van het levenswiel (bhavacakra), dat samsara verbeeldt. In het midden staan een varken, haan en slang: symbolen voor onwetendheid, verlangen en afkeer, de drie vergiften die mensen in de kringloop gevangen houden.
Karma bepaalt in welke omstandigheden je opnieuw wordt geboren: goed karma kan leiden tot een gunstiger bestaan, slecht karma tot een zwaarder leven. Zolang er karma wordt opgebouwd, blijf je in die kringloop gevangen. Het uiteindelijke doel van spirituele groei is niet een betere wedergeboorte, maar bevrijding van het eindeloze bestaan.
In het hindoeïsme heet dat moksha, in het boeddhisme nirvana. Dit is een toestand van volledige innerlijke rust waarin het verlangen en de gehechtheid zijn uitgeblust en daarmee ook het lijden en de noodzaak om opnieuw geboren te worden. Vaak is dit verwarrend voor westerlingen: voor hen is wedergeboorte juist iets positiefs.
Karma in het Westen
In het Westen werd het begrip karma pas echt bekend in de negentiende eeuw, toen Britse koloniale bestuurders, missionarissen en oriëntalisten in contact kwamen met Indiase religies. Later namen theosofen zoals Helena Blavatsky het idee op in hun spirituele beweging, waarin oosterse filosofie en westerse mystiek werden vermengd.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw kreeg karma een nieuwe impuls door de opkomst van de tegencultuur, waarin yogi’s, goeroes en popiconen als The Beatles oosterse ideeën populair maakten in Europa en Amerika.
Veranderde betekenis
Sindsdien is de betekenis van karma in de populaire cultuur sterk veranderd. In het dagelijks taalgebruik is het vaak gereduceerd tot een soort morele boemerang: ‘Boontje komt om zijn loontje.’ Het oorspronkelijke idee van een spirituele wet die meerdere levens omspant, is daarbij verdwenen.
Leestip: 9 weetjes over Holi, het kleurrijkste festival ter wereld
In films, muziek en sociale media wordt karma tegenwoordig gebruikt als een bijna onmiddellijke vorm van rechtvaardigheid, een manier om te zeggen dat het universum vanzelf corrigeert wat oneerlijk is. Daarmee is karma niet langer een pad naar bevrijding uit het eindeloze bestaan, maar een geruststellend concept in een wereld die hunkert naar gerechtigheid.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
