Wakker worden door het geluid van explosies. Haastig op zoek gaan naar je paspoort. Een afschuwelijke treinrit in het donker, op de vlucht voor de Russische troepen. Hopen op een ‘warm hoekje’ waar je in kunt schuilen. De verhalen van vluchtelingen zitten vol verdriet en opvallende gelijkenissen. Een gezamenlijke angst die misschien onontkoombaar is wanneer meer dan een miljoen mensen gedwongen worden om hun huis te ontvluchten en binnen enkele dagen de harde werkelijkheid onder ogen te zien langs de grenzen in het oosten van Europa.
Een van die vluchtelingen, die twee dagen opgesloten zat in een stille, angstige file van auto’s die stapvoets richting de Poolse grensplaats Przemyśl reden, is Irina Lopuga. Zij en haar echtgenoot hadden alle tijd om met elkaar te praten. Alleen ging het niet langer over hun droom om een eigen huis te kopen of een reis naar Egypte te maken, maar over hoe ze moesten overleven.
De 25-jarige medicijnenstudent Blessing Oyeleke uit Nigeria is een van de duizenden Afrikaanse studenten in het land. Ze vluchtte uit de stad Ternopil. Tijdens de chaos van de vlucht kreeg ze te maken met racisme. Toch zegt ze over de vijf jaar dat ze in het land verbleef:
Toen ze eenmaal bij de grens waren, kwam de tijd om afscheid te nemen. Oekraïense mannen in de leeftijd tussen 18 en 60 jaar hebben bevel gekregen om in het land te blijven en het verzet te helpen. Ze worden bijgestaan door vrouwen die voor het eerst van hun leven de wapens oppakken en kleine groepjes burgers die eten voor ze maken - en molotovcocktails. Haar echtgenoot helpt bij het gereedmaken van hun kerk voor de ontvangst van vluchtelingen uit Kiev. Vlak voor hij vertrok ‘draaide hij zich om en barstte in tranen uit,’ vertelt ze.
Daarna moesten ze wegrennen: zij, hun kinderen en hun hond.
Nu vormen ze enkele druppels van de grootste golf vluchtelingen in decennia, allemaal op zoek naar hun eigen warme hoekje in een verbijsterd en gespannen Europa. De Europeanen vrezen ook voor hun eigen veiligheid en verwelkomen de mensen die onderdeel zijn van deze uitgeputte exodus. Sommigen van hen zijn bezoekers aan Oekraïne uit andere landen, sommigen overleefden eerder al de jarenlange conflicten met de door Rusland gesteunde separatisten in het oosten van het land, maar de meesten van hen vormen gebroken gezinnen met tot nu toe een ongebroken veerkracht.
De 34-jarige Anna Bianova poseert met haar zoon Maksym en neefje Myhaylo Bianov (allebei 11 jaar). Haar 71-jarige schoonmoeder Lyudmyla Shevchuk houdt intussen hun hond Archie vast. Voor Bianova, die afkomstig is uit Vinnytsia, was oorlog iets ondenkbaars, iets dat hoorde bij eerdere generaties en niet die van haar. ‘Is het mogelijk dat er in de 21e eeuw zo'n oorlog uitbreekt?’
De 33-jarige Iryna Butenko en haar 8-jarige dochter Kateryna Falchenko vluchtten in paniek uit Charkov. Toen er eindelijk een trein verscheen, ‘renden we terwijl er achter ons werd geschoten,’ vertelt Iryna. Ze wil nooit meer terug. Katya voelt zich nu veilig:
De zussen Ludmyla en Nelya Tkachenko (35 en 41 jaar) uit Kiev maken zich zorgen om hun kinderen die samen met hen naar Polen zijn gegaan. Wanneer ze aan hun echtgenoten en familieleden denken die nog in Oekraïne zijn, moeten ze tegen hun tranen vechten. Nelya zegt dat ze niet echt hier is, maar ook niet daar. ‘Ik heb de helft van mijn hart achtergelaten en de andere helft mee hiernaartoe genomen.
Valentyna Turchyn poseert voor een foto met haar moeder (die ook Valentyna Turchyn heet) en haar drie dochters: Maya (5) in een roze jas, Tanya (7) en Galyna (16). Ze hebben zich allemaal goed ingepakt tegen de kou in een vluchtelingenkamp in Polen, waar ze terechtkwamen na hun vlucht uit de Oekraïense stad Tsjerkasy.
Anastasia Taylor-Lind is fotograaf voor National Geographic, TED-fellow, en 2016 Harvard Nieman fellow. Ze doet verslag van kwesties die te maken hebben met vrouwen, populaties en oorlog.
Alice Aedy is fotograaf en documentairemaakster die zich in haar werk richt op sociale rechtvaardigheid en onderwerpen als gedwongen migratie, klimaatproblematiek en de verhalen van vrouwen.
Davide Monteleone is fotograaf, visueel kunstenaar en National Geographic Explorer met een bijzondere belangstelling voor post-Sovjetlanden. De National Geographic Society, die zich inzet om de wonderen van onze wereld over het voetlicht te brengen en te beschermen, financierde het werk van Monteleone.
Petro Halaburda, een Oekraïense student Filmproductie in het Poolse Warschau, werkte mee aan dit project en vertaalde.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com
