Het is een nieuwe dag voor een behaarde vogelspin met de naam ‘Lil’ Kim’. De dag was niet best begonnen voor haar en 249 andere jonge vogelspinnen. De beestjes werden in december 2018 op de luchthaven van Seattle-Tacoma in de staat Washington in beslag genomen door inspecteurs van de US Fish and Wildlife Service (USFWS), in het kader van een actie tegen wildsmokkel. De spinnetjes waren zó klein dat ze waren verpakt in plastic sambalbakjes en fotorolletjes.
De bijbehorende papieren trokken de aandacht van de douane. Iets klopte er niet, zegt Danielle Abernethy, supervisor van de USFWS voor de staten Washington, Oregon en Idaho. “Soms wordt er gesmokkeld met behulp van documentatie; dan geef je iets op dat erg lijkt op de smokkelwaar, maar wat toch nèt iets anders is,” legt ze uit. Na wat heen en weer geloop, kwamen haar inspecteurs tot de slotsom dat het om een zending Braziliaanse witknievogelspinnen en Braziliaanse zalmroze vogelspinnen ging. Volgens Abernethy deed die informatie alarmbellen afgaan, want Brazilië verbiedt de export van zijn inheemse vogelspinnen.
In de illegale internationale wildsmokkel – van vogelspinnen voor de handel in exotische dieren tot neushoornhoorn voor traditionele heelmiddeltjes, en daarnaast elk ander dier en dierproduct dat maar denkbaar is – gaan elk jaar miljarden dollars om. Zo nam de USFWS tussen juni 2018 en juni 2019 ruim negenduizend spinnen, insecten en andere geleedpotigen in beslag, aldus gegevens die door National Geographic werden verzameld voor het verhaal ‘Insectensmokkel is big business’.
De USFWS wilde niet ingaan op de herkomst van de vogelspinnetjes en gaf verder geen nadere informatie over de vermeende daders of de stand van zaken van het onderzoek. Maar veel illegale zendingen van ongewervelde dieren naar de VS worden via ingewikkelde routes vanuit Europese landen verstuurd, waar het toezicht op de import van en handel in wilde dieren uit bepaalde herkomstlanden vaak gebrekkig is.
Wanneer autoriteiten de dieren in beslag hebben genomen omdat ze aannemen dat ze illegaal zijn verhandeld, veranderen de dieren zelf in bewijsstukken ten behoeve van een strafrechtelijke procedure. Nadat die procedure is afgesloten, moet er opvang voor de levende smokkelwaar worden gezocht: een plek waar de dieren permanent verzorgd kunnen worden. In bijzondere gevallen worden ze naar het land van herkomst teruggestuurd, in het wild uitgezet of op humane wijze gedood. Deze overgangsfase kan lang duren – ruim anderhalf jaar, in het geval van Lil’ Kim – en veel stress opleveren voor de dieren zelf.
‘Speciale opvang voor beestjes’
De US Fish and Wildlife Service heeft de nodige capaciteit om voor geconfisqueerde dieren te zorgen, maar ze is niet berekend op de permanente opvang van 250 vogelspinnen, om maar te zwijgen van de duizenden andere dieren die elk jaar in beslag worden genomen. “Gelukkig hebben we een groot aantal geweldige partners,” zegt Abernethy. Een van die partners is Erin Sullivan, manager dierenopvang van de Woodland Park Zoo in Seattle, Washington. “Het is niet het telefoontje dat je wilt krijgen, want het betekent dat er dieren illegaal zijn verhandeld,” zegt zij. “Maar het is ook wel spannend. Je denkt bij jezelf: wat zou het deze keer zijn?”
Al twintig jaar beheert de dierentuin – op slechts twintig minuten rijden van de luchthaven van Seattle–Tacoma – een “speciale opvang voor beestjes,” in de woorden van Sullivan. Het centrum beschikt over de ruimte en het personeel om ongewervelde dieren op te vangen en te verzorgen. Binnen enkele uren na de inbeslagname op de luchthaven konden de Braziliaanse spinnetjes gewend raken aan hun nieuwe tehuis in de dierentuin: elk spinnetje in zijn eigen miniverblijfje, met water en voedsel (babykrekels, babykakkerlakken en meelwormpjes).
De zorg voor geconfisqueerde dieren doet denken aan een triage. Bij de eerste stap gaat het erom dat de dieren een onderkomen krijgen en worden verzorgd, waarna wordt gekeken of ze zich weer kunnen herstellen. Voor 250 spinnetjes die niet veel groter zijn dan een duimnagel, is dat niet zo’n ingewikkelde opgave, zegt Sullivan – maar vogelspinnen blijven natuurlijk niet altijd zo klein.
Eenmaal volgroeid kunnen Braziliaanse witknievogelspinnen en Braziliaanse zalmroze vogelspinnen de omvang van een ontbijtbord bereiken. Hoewel de behaarde en met vervaarlijke kaken uitgeruste beesten er dan angstaanjagend uitzien, zijn ze volgens Sullivan heel kwetsbaar. “De achterlijven van vogelspinnen zijn net ballonnen vol water. Als ze vallen of worden mishandeld, kunnen die barsten.”
Vogelspinnen zijn solitaire dieren die 15 tot 20 jaar oud kunnen worden. Als volgroeide exemplaren hebben ze een eigen territorium ter grootte van een aquarium nodig. De Woodland Park Zoo zegde toe om 37 van de babyspinnetjes op te nemen; het was onmogelijk om aan alle 250 diertjes plaats te bieden.
Een heel dorp
Omdat de minuscule spinnetjes allemaal dezelfde grootte hadden, zijn ze waarschijnlijk niet in het wild gevangen, zegt Sullivan. Vermoedelijk zijn ze in iemands kelder of werkplaats gekweekt. Alleen dat gegeven al maakte ze ongeschikt om weer in het wild te worden uitgezet, maar afgezien daarvan zijn vogelspinnen volgens Sullivan afhankelijk “van een zeer specifiek biologisch-klimatologische microkosmos,” waardoor het extreem moeilijk zou zijn om ze in precies de juiste habitat in het wild uit te zetten.
Naast haar werk in de Woodland Park Zoo is Sullivan ook voorzitter van de Terrestrial Invertebrate Taxon Advisory Group, een koepelorganisatie van de Association of Zoos and Aquariums. Via dit netwerk zocht ze tien organisaties in de VS uit die de capaciteit en expertise hadden om de vogelspinnetjes een goed tehuis te bieden.
In het voorjaar van 2019 begon Sullivan met toestemming van de USFWS aan het overplaatsen van de opgroeiende spinnen – in plastic bakjes die groot genoeg waren om de spinnen de ruimte te geven om hun poten te strekken maar niet zó groot dat ze tijdens het vervoer heen en weer werden gesmeten. Ze verstuurde de behaarde postpakketjes naar hun nieuwe bestemmingen, waaronder het Natural History Museum of Los Angeles, de Brevard Zoo in Melbourne, Florida, het Albuquerque Biological Park in New Mexico en de Cincinnati Zoo & Botanical Garden in Ohio. “We doen er alles aan om ervoor te zorgen dat het vervoer zo weinig mogelijk stress oplevert,” zegt Sullivan. Een spoedzending per post beperkte de reistijd tot een minimum.
Blootgesteld
In de herfst van 2019 ontving de Bug Zoo van de Purdue University in West Lafayette, Indiana, vier Braziliaanse zalmroze vogelspinnen ter grootte van een 2-euro-munt, en begin augustus 2020 nog eens twee vuistgrote Braziliaanse witknievogelspinnen. Ook al was het transport zorgvuldig voorbereid, kon het voor de diertjes toch traumatisch zijn; een van de witknievogelspinnetjes, die de naam ‘Lil’ Kim’ zou krijgen, was er slecht aan toe. Tegen de tijd dat zij in Indiana arriveerde, waren bijna alle haartjes op haar achterlijf uitgevallen. Zoals Gwen Pearson, voorlichtingscoördinatrice van de faculteit Entomologie van de Purdue University en beheerder van de Bug Zoo, in een tweet schreef, was die “blote vogelspinkont” geen goed teken.
De van weerhaakjes voorziene haren op het achterlijf van een vogelspin zorgen voor irritatie als ze in contact komen met de ogen of huid van andere dieren of mensen en helpen zo om roofdieren af te schrikken. Maar in het geval van stress kan een vogelspin de haartjes afstoten, net zoals een papegaai zenuwachtig aan zijn verenkleed plukt. Dat is wat Lil’ Kim tijdens haar reis van Seattle naar Purdue deed. “Eerlijk gezegd had ik dat nog niet eerder gezien. Ze was gewoon doodongelukkig,” zegt Pearson.
Pearson legt uit dat het spinnetje haar aparte naam dankt aan het feit dat de dierentuin al een vrouwtje van de Braziliaanse witknievogelspin had, met de naam ‘Kim Kardashian’. Dus toen het veel kleinere vogelspinnetje opdook, leek het Pearson gepast om het diertje Lil’ Kim te noemen.
Zingeving
Het laten zien van vogelspinnen die door de douane in beslag zijn genomen en het vertellen van hun verhaal (vooral als dat verhaal wat meer persoonlijk is) kan bijdragen aan de bewustwording rond illegale wildsmokkel en kan misschien helpen te voorkomen dat meer dieren uit de wilde natuur worden weggekaapt. “Deze vogelspinnen zijn een geweldige steun in onze voorlichting,” zegt Pearson. Ook al mogen bezoekers de dieren niet aanraken (hun kaken zouden “dwars door mijn vinger gaan”), kan het publiek van heel dichtbij zien hoe mooi deze uitzonderlijk grote spinnen kunnen zijn.
In sommige gevallen kunnen geredde vogelspinnen ook een genetische bijdrage leveren aan de diversiteit van de populatie vogelspinnen die in gevangenschap wordt gekweekt om weer in het wild te worden uitgezet. Zoals dierentuinen de genenpool van leeuwen en tijgers in gevangenschap bijhouden, zo krijgt elke vogelspin volgens Pearson een unieke code, die in een ‘vogelspinnenstamboek’ wordt opgenomen om in de toekomst te kunnen bepalen of een paring met dat exemplaar gunstig of ongunstig zou zijn voor het voortbestaan van de soort. “We moeten alles goed in de gaten houden, want we willen geen dieren met verwanten paren die door andere dierentuinen zijn opgevangen,” zegt Pearson.
Terwijl soorten als de Braziliaanse witknievogelspin in dierentuinen niet ongebruikelijk zijn, zijn veel andere soorten, zoals Poecilotheria metallica, een kobaltblauwe vogelspin uit India, zeer zeldzaam. Dat maakt de in beslag genomen exemplaren des te waardevoller voor de instandhouding van gezonde populaties in gevangenschap.
“De wilde natuur staat onder zó’n grote druk, maar ontzettend weinig mensen weten dat spinnen, en dan vooral vogelspinnen, ernstig worden bedreigd door verzamelaars,” zegt Paige Howorth, directeur zorg en behoud van ongewervelde dieren van de San Diego Zoo in Californië. Haar dierentuin ontving geen van de 250 spinnetjes die op de luchthaven van Seattle–Tacoma in beslag waren genomen, maar ze zorgt wel voor andere vogelspinnen die na eerdere inbeslagnames zijn opgevangen. “Je krijgt een dubbele kans, om het publiek voor te lichten over de belangrijke rol die vogelspinnen als roofdieren in het ecosysteem spelen en om aandacht te vragen voor habitatverlies en de dreiging van deze verzamelwoede,” zegt Howorth. Het is bovendien een kans om bezoekers te laten zien “dat we iets voor de wilde natuur kunnen betekenen als we ons van al deze vraagstukken bewust worden.”
Alle experts die voor dit artikel werden geïnterviewd, benadrukken hoe belangrijk het voor potentiële eigenaars van exotische huisdieren is om eerst wat huiswerk te doen voordat ze een dier aanschaffen. Ze zouden niet alleen moeten begrijpen wat er allemaal nodig is om voor het dier te zorgen, maar zich ook moeten verdiepen in de mogelijkheid dat een bepaalde soort op illegale of niet-duurzame wijze wordt verhandeld. Als een beoogde eigenaar van zo’n exotisch huisdier zijn twijfels heeft, kan hij of zij ook de plaatselijke dierentuin bellen, zegt Erin Sullivan. “We zijn te allen tijde bereid te helpen.”
Lil’ Kim lijkt haar depressie te hebben overwonnen. Slechts een paar weken nadat ze met een kaal achterlijf in Indiana was gearriveerd, wierp de vogelspin haar exoskelet af en toonde een nieuw en behaard achterlijf, vertelt Pearson. Dat is goed nieuws, want deze spin heeft nog belangrijk werk te doen
Wildlife Watch is een onderzoeksjournalistiek project van de National Geographic Society en National Geographic Partners, met speciale aandacht voor wildcriminaliteit en de uitbuiting van wilde dieren. Lees meer over wildcriminaliteit op natgeo.nl/wildcriminaliteit
