Bonobo Louise werd geboren in de dierentuin van San Diego. Ze woonde er samen met haar zusje Loretta en neefje Erwin. Tot Louise in 1992 werd overgebracht naar het Kumamoto Sanctuary in Japan.

Ook in het wild laten vrouwelijke bonobo’s hun familie achter zich wanneer ze volwassen worden, om elders een nieuw gezin te stichten. Dat Louise de bonobo’s waarmee ze opgroeide misschien wel nooit meer zou zien, was voor haar dan ook niet gek geweest.

Een feest van herkenning

Toch kon Louise haar ogen niet van Loretta afhouden toen onderzoekers haar in 2019 een foto van haar zusje lieten zien. De foto van een andere bonobo die de onderzoekers naast die van Loretta hadden geplaatst – eentje die ze niet kende –, liet Louise links liggen. Ook bij de aanblik van het gezicht van haar neefje Erwin leken Louises ogen op te lichten.

Voor de duidelijkheid: Louise had zowel haar zusje als haar neefje al 26 jaar niet gezien. Toch gaf de 46-jarige bonobo in acht verschillende proeven overduidelijk de voorkeur aan haar lang verloren familieleden. Dat betekent dat Louise zich Loretta en Erwin nog wist te herinneren – bijna drie decennia later.

Blijde herinneringen

Het is de langstdurende niet-menselijke sociale herinnering die ooit is gedocumenteerd, zo stellen de onderzoekers in het artikel dat in december 2023 is gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences. Het vorige record stond op naam van de tuimelaar, waarvan is aangetoond dat die twintig jaar later de geluiden van zijn groepsgenoten nog herkent.

‘Wij reizen de hele wereld over, van dierentuin naar dierentuin, om met deze dieren te werken,’ zegt auteur Christopher Krupenye, vergelijkend psycholoog aan de Johns Hopkins University in Baltimore in de VS. ‘Meer dan eens heb ik meegemaakt dat je jaren later ergens terugkomt en de dieren je herkennen.’

Voor het onderzoek verzamelden wetenschappers eyetrackinggegevens van 26 bonobo’s en chimpansees uit Japan, het Verengd Koninkrijk en België. Elk dier kreeg een afbeelding te zien van een soortgenoot van hetzelfde geslacht dat ze minstens negen maanden – en in sommige gevallen zelfs jaren of decennia – niet hadden gezien.

Bovendien ontdekten de wetenschappers dat de apen – die in het wild zo’n vijftig jaar oud kunnen worden – een kleine maar statistisch significante voorkeur hadden voor het kijken naar dieren die ze leuk vonden, ten opzichte van soortgenoten met wie ze neutrale of negatieve interacties hadden gehad. Dit wekt de indruk dat Louise Loretta en Erwin niet alleen herkende, maar dat ze zich bovendien herinnerde hoe leuk ze het met haar zusje en neefje heeft gehad.

Met open mond

De apen die deelnamen aan het onderzoek werd een dispenser met sap voorgehouden om te voorkomen dat ze afgeleid zouden raken. Beetje bij beetje kregen zij steeds een kleine hoeveelheid aangelengd appel- of perensap aangeboden.

‘Wat me verbaasde, is dat de apen soms zelfs stopten met drinken om naar hun lang verloren vrienden te kunnen staren,’ zegt hoofdauteur Laura Lewis. ‘Soms met open mond. Zonder dat ik de data over het betreffende dier überhaupt nog gelezen had, wist ik dan: dit is een teken van herkenning. Daar is geen twijfel over mogelijk.’