Ooit gehoord van Haplorchis pumilio? Vermoedelijk niet, en dat is geen schande: deze parasiet geniet nog maar weinig naamsbekendheid. Maar daar komt binnenkort wellicht verandering in.
Uit Amerikaans onderzoek is namelijk gebleken dat deze zogenaamde zuigworm zijn vijanden op nogal duivelse wijze te lijf gaat. H. pumilio takelt niet alleen zijn gastheer toe, maar ruimt ook alle andere platwormen die hij tegenkomt op gruwelijke wijze uit de weg. Volgens de studie, waarvan de resultaten in juli 2024 werden gepubliceerd in vakblad PNAS, bouwt hij daarvoor een heel leger op. Hoe ziet dat eruit? En is de worm ook gevaarlijk voor mensen?
Invasie van platwormen
Wanneer de parasiet zijn gastheer – vaak een slanke knobbelhoren – binnendringt, begint hij onmiddellijk met het opbouwen van een leger aan klonen. Samen met zijn genetische kopieën verspreidt H. pumilio zich door het lichaam van de slak en eet hij zijn geslachtsklieren op.
Maar H. pumilio laat niet alleen de zoetwaterslak ongemoeid. In de slak leven zo’n 38 verschillende soorten zuigwormen, waardoor de concurrentie tussen parasieten groot is. Het H. pumilio-leger bestaat uit minuscule zuigwormen met een enorme mond – vaak vijf keer zo groot als die van andere parasieten. Het gemeenschappelijke doel is om andere soorten platwormen op te sporen en hun ingewanden uit te zuigen. Op de video onderaan brachten de wetenschappers voor het eerst in beeld hoe de zuigworm te werk gaat.
Zijn zuigwormen gevaarlijk voor mensen?
In tegenstelling tot sommige andere parasieten – zoals spoelwormen – kiezen zuigwormen niet voor slechts één gastheer, maar brengen ze een deel van hun levenscyclus door in een zogenaamde tussengastheer. H. pumilio begint vaak met een slak, voordat hij wordt overgebracht op vissen en uiteindelijk vogels en zoogdieren.
Hoewel H. pumilio geen voorkeur heeft voor mensen, zouden we er toch de gevolgen van kunnen ondervinden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kun je besmet raken met de parasiet na het eten van waterplanten als waterkers of het vlees van geïnfecteerde dieren, zoals vissen. Een H. pumilio-infectie kan leiden tot buikpijn, diarree, gewichtsverlies en andere gezondheidsproblemen.
Wereldwijd leiden zuigworminfecties door het eten van besmet voedsel tot zo’n twintigduizend ziektegevallen en zevenduizend sterftegevallen per jaar – al schat de WHO de aantallen nog hoger in omdat gemeenschappen die het hardst worden getroffen vaak niet zijn opgenomen in de cijfers. De meeste infecties vinden plaats in Oost- en Zuid-Amerika.
Op de video hieronder is te zien hoe de zuigworm op oorlogspad gaat in zijn gastheer.
