Wetenschappers vernoemen nieuwe diersoorten geregeld naar herkenbare uiterlijke kenmerken van het betreffende dier. Maar recent werd een nieuwe vogelspinsoort vernoemd naar de satyr, een figuur uit de Griekse mythologie met zowel eigenschappen van een mens als een geit – en bekend om zijn grote geslachtsdelen. Het opvallendste kenmerk van deze spin? Zijn grote genitaliën.
Onderzoekers van de Universiteit van Turku in Finland stuitten in archieven op waarnemingen van vogelspinnen met opvallend grote geslachtsorganen. Deze waren duidelijk groter dan die van andere vogelspinnen. Hoe zit dat?
Een onbekend geslacht vogelspin
Uit DNA-onderzoek, gepubliceerd in vakblad ZooKeys, bleek dat de onderzochte vogelspinnen niet alleen tot vier nieuwe soorten behoorden, maar dat ze deel uitmaken van een tot dan toe onbekend geslacht. Het geslacht werd door de onderzoekers Satyrex genoemd, vernoemd naar die wellustige, groot geschapen geit-mensen uit de Griekse mythologie.
Coauteur Alireza Zamani stelt dat Satyrex ‘bijzonder agressief en defensief gedrag’ vertoont, ook tegenover soortgenoten. Satyrex-vrouwtjes zijn zelfs zó agressief dat experts denken dat de mannetjes tijdens de geslachtsgemeenschap liever een veilige afstand bewaren. ‘Er worden regelmatig nieuwe soorten ontdekt, maar het komt niet vaak voor dat er grote spinnen worden gevonden die zulk gedurfd gedrag vertonen,’ stelt Zamani.
Leestip: 5 veelgehoorde mythen over spinnen ontkracht
Tarantula’s hebben, net zoals alle andere spinnen, geen penis. Ze hebben palpen: lange, armachtige tastzintuigen die naast de mond zitten en worden gebruikt om te eten en voortplanting.
De mannetjes hebben speciale klieren aan het uiteinde van hun palpen, die dienen als een soort angel. Tijdens de voortplanting deponeert het mannetje zijn zaad op een web, schept dit met zijn palpklier op en gebruikt deze vervolgens als pseudopenis om het vrouwtje te bevruchten.
Paring op leven en dood
De agressiefste van het stel is Satyrex ferox. Deze spin, de grootste binnen het geslacht, heeft palpen die maar liefst vijf centimeter lang kunnen worden, waardoor ze bijna net zo lang zijn als zijn langste poten.
De onderzoekers vermoedden dat Satyrex-mannetjes hun lange palpen hebben ontwikkeld om zichzelf te verdedigen tegen agressieve partners. Voortplanting is voor vogelspinnen namelijk letterlijk én figuurlijk erop of eronder.
Leestip: Waarom huntsmanspinnen in Australië een geliefde huisgenoot vormen
Waar de mannetjes proberen om zich voort te planten en dat na te kunnen vertellen, proberen de vrouwtjes hun bedpartners juist op te eten. Dit seksuele kannibalisme komt ook bij andere dieren- en spinnensoorten voor.
Zelfverdediging
Vrijwel alle mannelijke vogelspinnen hebben zich aangepast om de paring tot een goed einde te volbrengen. Zo hebben de meeste mannetjes speciale haken op hun voorpoten ontwikkeld, waarmee ze de kaken van de vrouwtjes kunnen wegduwen. Satyrex-mannetjes moeten daar volgens de wetenschappers dus nog een stapje bovenop doen: met hun bijzonder grote palpen kunnen ze de vrouwtjes op een veiligere afstand houden.
Zamani en zijn collega’s waren verbaasd dat de spinnen zo lang onontdekt zijn gebleven. Maar onze planeet herbergt meer dan duizend soorten tarantula’s, en veel daarvan moeten nog worden ontdekt. ‘De realiteit is dat het overgrote deel van de biodiversiteit op aarde nog niet in kaart is gebracht,’ zegt hij. Wat betreft bijzondere spinnensoorten is dit misschien nog maar het topje van de ijsberg.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
