30 juli 2015

Jakhalzen, de bedriegers uit traditionele folklore hebben ons weer voor de gek gehouden.

De gouden jakhals die in Oost-Afrika en Eurazië leeft, zijn eigenlijk twee ver verwante soorten - en een ervan is een nieuw soort wolf volgens een nieuw onderzoek.

De Afrikaanse gouden wolf is de eerste nieuwe soort hondachtigen - een groep die wolven, coyotes en jakhalzen omvat - die in 150 jaar is ontdekt. Afrika huisvest nog meer wolven soorten, de grijze wolf en de Ethiopische wolf.

Alhoewel de gouden jakhals er ongeveer hetzelfde uitziet - Euraziatische dieren zijn iets kleiner dan de Afrikaanse met een smallere schedel en slappere tanden - laat een diepte-analyse van hun DNA zien dat de twee soorten millennia geleden los van elkaar geëvolueerd zijn.

“Ik was erg verrast.”, zei onderzoeksleider Klaus-Peter Koepfli een bioloog van het Smithsonian Conservation biologisch instituut in Front Royal, Virginia. Koepfli stelt voor om de Afrikaanse gouden jakhals voortaan de Afrikaanse gouden wolf (Canis anthus) te noemen en de oude naam te houden voor de Euraziatische gouden jakhals (C. aureus).

Soorten opsporen

Wetenschappers vroegen zich al jaren af of de gouden jakhalzen uit meer dan één soort zouden bestaan. In 2012 publiceerde de bioloog Philippe Gaubert van de universiteit van Montpellier in Frankrijk een artikel dat aantoonde dat de Afrikaanse gouden jakhalzen een ondersoort van de grijze wolf leken te zijn die apart staat van de Euraziatische gouden jakhals.

Gaubert gebruikte stukjes mitochondriaal DNA van de jakhals wat in de lijn van de moeder wordt doorgegeven voor zijn analyse. Koepfli vond deze resultaten interessant en wilde ze verifiëren door meer monsters te nemen van een groter geografisch gebied en meer gegevens van zowel de jakhals als de grijze wolf genomen. Op die manier verwachtte hij het eerdere werk van Gaubert te dupliceren - maar dat is niet wat er gebeurde.

Door 38 verschillende genetische markers van 128 hondachtige exemplaren te bestuderen - waaronder gouden jakhalzen uit Kenia, Noord-Afrika en Eurazië, Afrikaanse grijze wolven en huishonden - bevestigde Koepfli dat Afrikaanse en Euraziatische gouden jakhalzen twee verschillende soorten zijn. Maar hij ontdekte ook dat de Afrikaanse gouden jakhals geen ondersoort is van de grijze wolf.

In plaats daarvan ontdekte hij dat de Afrikaanse gouden jakhals een geheel nieuwe wolvensoort is op zich en dat deze soort en de Euraziatische gouden jakhals verre neven zijn, met minimaal één gemeenschappelijke voorouder ongeveer een miljoen jaar geleden. Het onderzoek verscheen op 30 juli in het tijdschrift Current Biologie.

'Waterdichte zaak'

Gaubert blijft bij zijn eerdere bevindingen en zegt dat hij het nieuwe onderzoek weliswaar werk van hoge kwaliteit vindt, maar dat hij nog niet overtuigd is dat de Afrikaanse gouden wolf echt een nieuwe soort is. Hij zegt dat wetenschappers bijvoorbeeld nog wat tegenstrijdigheden in het DNA-onderzoek moeten ontrafelen. “Er is nog een hoop werk te verzetten.”, zegt hij.

Greger Larson is een bioarcheoloog aan de universiteit van Oxford in het Verenigd Koninkrijk en is overtuigd door het nieuwe onderzoek. “Ze hebben fenomenale gegevens en ze doen een mooie serie analyses. Het is een super waterdichte zaak.”, zegt Larson.

Dus, waarom zien de Afrikaanse gouden wolf en de Euraziatische jakhals er hetzelfde uit terwijl ze slechts verre verwanten zijn? Onderzoeksleider Koepfli zegt dat waarschijnlijk dezelfde evolutionaire druk is uitgeoefend op de ontwikkeling van de dieren. De onbarmhartige woestijn als leefomgeving kan hebben gezorgd voor hun kleine, slanke lichamen en lichte kleuren die minder zonlicht absorberen.

“We komen erachter dat de genetische informatie ons een heel ander verhaal kan vertellen over dieren.”, zegt Koepfli.