Bussen vol toeristen, schreeuwende kinderen, eetkraampjes waar lange rijen mensen zich ophouden, en gidsen die met omhooggestoken paraplu’s alle zeilen bijzetten om een groep bezoekers bijeen te houden: je zult het allemaal niet tegenkomen bij de steencirkels in de bossen van Odry. En juist dat maakt deze archeologische vindplaats zo mysterieus.
Even twijfel ik zelfs of ik mijn beoogde bestemming vandaag überhaupt wel zal bereiken. De onverharde weg waarop ik mijn huurauto zojuist heb gestuurd, heeft bepaald niet de allure die je verwacht bij Europa’s op een na grootste groep prehistorische steencirkels, na het Engelse Stonehenge. Maar als het bospad bij een klein houten schuurtje plotseling eindigt, weet ik dat ik goed zit. Ik ben aangekomen bij een natuurreservaat dat al twee millennia plaats biedt aan twaalf steencirkels, een mythische plek die ik tot mijn grote vreugde slechts hoef te delen met enkele andere zielen.
Steencirkels en grafheuvels
Even wat feitjes: tien van de cirkels zijn compleet, van twee ontbreekt een gedeelte. De kleinste heeft een diameter van vijftien meter, de grootste overspant liefst 33 meter. Elke kring bestaat uit minstens zestien stenen, maar er zijn er ook een aantal bij die bijna twee keer zo veel blokken bevatten. De stenen steken tot zeventig centimeter uit de grond.
Behalve geometrische vormen, zijn er in het reservaat ook nog dertig grafheuvels gevonden met daarin ruim 640 graven. Vermoedelijk werd het geheel aangelegd door de Goten en de Gepiden, volken die kort na het begin van de jaartelling van Scandinavië naar de Zwarte Zee trokken. Rond de eerste en tweede eeuw na Christus streken ze neer in Pommeren.
Vooral in graven van vrouwen werden veel waardevolle spullen gevonden, van kralen en kettingen tot schalen. Vermoedelijk speelden vrouwen een belangrijke rol in de samenleving – de laatste rustplaatsen van mannen gaven veel minder schatten prijs. Veel van de vondsten die hier werden gedaan, zijn tegenwoordig te bezichtigen in het Historisch-Etnografisch Museum in Chojnice, op zo’n drie kwartier rijden van Odry.
Krachtpunten voor de kosmos
Het verzamelen van al deze cijfers en objecten bleek nog het eenvoudigste onderdeel van het werk van de archeologen; over de betekenis van de steencirkels zijn wetenschappers minder eensgezind. In 1915 was Paul Stephan, een landmeter uit Poznań, de eerste die het terrein topografisch in kaart bracht. Hij vermoedde dat de cirkels gezamenlijk een soort prehistorische klok vormden. Maar hij wist zijn theorie niet hard te maken.
Astronomen kwamen tot een heel andere conclusie: de steencirkels zouden krachtpunten vormen die positieve energie van de kosmos opslaan – bepaald geen onbelangrijke plek dus. Sommige omwonenden gingen nog een stap verder. Aan de hemel boven de vindplaats zouden vreemde verschijnselen zijn waargenomen die alleen konden worden verklaard door de bemoeienis van buitenaards leven. Weer anderen beweren dat de geest van een Slavische prins rondwaart over de steencirkels.
Bloeiende heide
Mocht die laatste zich inderdaad over het beheer van de steencirkels hebben bekommerd, dan heeft hij zich prima van zijn taak gekweten. Het zorgvuldig aangelegde pad door het natuurreservaat leidt eerst naar een grote steencirkel op een open veld. In een denkbeeldige rechte lijn volgen op een veel groter open veld nog een aantal andere kringen. De vermeende krachtpunten hebben de natuur hier in elk geval goedgedaan: wanneer ik voet op de mythische grond zet, staat de heide prachtig in bloei.
Als ik na een uur of twee weer aankom bij het parkeerterrein, lijken de andere bezoekers al lang en breed te zijn vertrokken. Ik stap in mijn auto en hobbel stapvoets terug over het bospad. Onderweg denk ik nog eens aan de krachtpunten, de wakende Slavische prins en de buitenaardse inmenging. Wie de stenen hier in perfect ronde cirkels heeft neergelegd, blijft waarschijnlijk voor altijd een raadsel. En dat is misschien maar beter ook, want juist zonder antwoorden is het mysterieuze Odry absoluut een bezoek waard.
Voor meer informatie over Odry ga je naar pomorskie.travel
Meer lezen: De miljoenen bakstenen van Slot Mariënburg
Kevin is als Digital Content Manager verantwoordelijk voor de digitale kanalen van National Geographic. Eerder schreef hij zijn verhalen op papier, voor National Geographic Magazine, Traveler en Historia. In zijn vrije tijd gaat hij graag naar plekken die bustoeristen liever links laten liggen, zoals het Belgische spookdorp Doel, het niet-erkende landje Transnistrië of Iran. Zijn mooiste avontuur was een treinreis van Noord-Korea naar Nederland, de lekkerste koekjes voor onderweg scoorde hij in Mongolië.
