Dat Marie Curie haar scherpe verstand niet van een vreemde had, staat vast. Haar vader gaf wiskunde en natuurkunde op een middelbare school en bekleedde daar een hoge positie, terwijl haar moeder hoofd was van een meisjesschool die was gevestigd in hun eigen huis. Toch was het allerminst vanzelfsprekend dat de jonge Marie Curie ooit een van de belangrijkste ontdekkingen van haar tijd zou doen. Succes kwam haar niet aanwaaien.
De jeugd van Marie Curie
Marie Curie werd op 7 november 1867 geboren in Warschau, in een tijd waarin Polen zwaar gebukt ging onder het tsaristische Rusland. De grootmacht had het land in de loop van de achttiende eeuw stukje bij beetje ingelijfd, tot het in 1795 volledig onder Russische heerschappij stond.
Ook het onderwijsstelsel werd door de Russen hervormd. Dat trof haar vader hard: hij verloor zijn baan omdat hij ‘niet Russisch genoeg’ zou zijn. Om het gezinsinkomen aan te vullen, veranderde de familie Skłodowska – zoals hun achternaam luidde – het huis in een pension.
Toen Marie elf was, overleed haar moeder. Ze had al sinds Maries vijfde tuberculose en hield afstand uit angst haar kinderen te besmetten. Voor Marie en haar broers en zussen bleef die afstand pijnlijk onbegrijpelijk: een jeugd zonder knuffels of aanrakingen.
Marie Curie gaat studeren
Dat Marie uitzonderlijk begaafd was, stond buiten kijf. Toch mocht ze zich niet inschrijven aan de Universiteit van Warschau, waar vrouwen niet werden toegelaten. Ze vond een alternatief in de ondergrondse Vliegende Universiteit, waar ze colleges volgde in natuurkunde, scheikunde en fysiologie.
Leestip: Ada Lovelace was al programmeur nog voordat de eerste computer bestond
Om haar droom om ooit aan een erkende universiteit te studeren levend te houden, nam ze uiteenlopende (zomer)banen. Met dat verdiende geld vertrok ze naar Parijs, waar ze in 1893 haar master in natuurkunde behaalde.
Een jaar later ontmoette ze de liefde van haar leven: Pierre Curie. Ze zocht destijds een laboratorium voor onderzoek naar de magnetische eigenschappen van staal, en een landgenoot bracht haar in contact met Curie, hoofd van een vooraanstaande Parijse school. Het bleek een ontmoeting die hun beider levens voorgoed zou veranderen.
Haar belangrijkste ontdekking
Marie en Pierre verdiepten zich zó grondig in de geheimen van de materie dat ze er in 1903 een gezamenlijke Nobelprijs voor kregen. Ze deelden de onderscheiding met Henri Becquerel, die enkele jaren eerder het verschijnsel radioactiviteit had ontdekt. Op zijn werk bouwden de Curies voort, vastbesloten de onbekende krachten achter dat nieuwe natuurkundige fenomeen te doorgronden.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
In hun onderzoek ontdekten de Curies dat het mineraal uraniniet radioactieve stoffen bevatte. Ze wisten er twee tot dan toe onbekende elementen uit te isoleren: polonium en radium. Het eerste vernoemde Marie naar haar geboorteland Polen, en ook de term radioactiviteit kwam uit haar koker. Het isoleren van radium werd haar grootste prestatie. In 1911 ontving ze er een tweede Nobelprijs voor, dit keer in de scheikunde – en die hoefde ze met niemand te delen.
Dat genialiteit in de familie kan zitten, bewijst de familie Curie. Maries dochter Irène Joliot-Curie ontving in 1935, samen met haar man Frédéric, de Nobelprijs voor de scheikunde – precies dertig jaar na haar ouders. Marie zelf maakte dat succes niet meer mee: ze overleed een jaar eerder.
Doodsoorzaak van Marie Curie
Jarenlang werken met radium eist vroeg of laat zijn tol. Curie ontwikkelde aplastische anemie – of mogelijk leukemie, daarover verschillen de meningen. Bij die ziekte stopt het beenmerg met het aanmaken van bloedcellen, waardoor het lichaam verzwakt. In 1934 overleed ze op 66-jarige leeftijd aan de gevolgen van jarenlange blootstelling aan radioactieve stoffen.
Hoewel Marie Curie meerdere collega’s in hetzelfde onderzoeksveld zag overlijden aan bloedziekten, wilde ze nooit helemaal toegeven dat het de radium was die haar ziek maakte. Ook haar dochter Irène en haar man Frédéric zouden overlijden aan de gevolgen van radioactieve straling.
Marie Curie ligt samen met haar man begraven in het Panthéon in Parijs. Die roem is volkomen terecht, want Marie Curie is dankzij haar ontdekkingen één van de belangrijkste vrouwen in de wetenschap.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
