Van kaskrakers als Gladiator tot videospellen die zich afspelen in de straten van het Romeinse Rijk: het oude Rome blijft fascineren. Maar in hoeverre berust het beeld dat de popcultuur ons voorschotelt op de werkelijkheid? Wij hielden vijf van de hardnekkigste mythen over het Romeinse Rijk tegen het licht.

1. Gladiatoren vochten altijd tot de dood

In tegenstelling tot het beeld dat veel films van gladiatoren tonen, was niet elke confrontatie in de arena een gevecht tot de dood. Historicus Garrett Ryan schat dat in ‘slechts’ een vijfde van de gevechten gladiatoren stierven.

De dood van een gladiator was immers financieel ongunstig: dode gladiatoren leveren geen geld meer op in de arena. Elk sterfgeval was een financieel verlies voor de lanista, de persoon die een troep gladiatoren bezat en verhuurde. Dat betekent niet dat je als gladiator een veilig bestaan leidde: elk gevecht kwam met het risico op ernstige verwondingen en de gevaarlijke infecties die daarmee gepaard gingen.

2. Romeinse vrouwen zaten alleen thuis

Het klopt dat Rome een patriarchale maatschappij was: vrouwen werden meer dan mannen beperkt in hun vrijheid, hadden minder rechten en konden zich niet verkiesbaar stellen voor politieke functies.

Toch was het niet zo dat Romeinse vrouwen de hele dag thuis zaten. Zo waren sommige Romeinse vrouwen vastgoedeigenaar. Julia Felix was zo’n vrouw. Zij bezat gebouwen en een badhuis in Pompeï vlak voordat de stad in 79 n.C. werd verwoest.

Leestip: Op z’n Romeins: hoe ging men in het oude Rome om met liefde, lust en intimiteit?

Ook waren er wel degelijk Romeinse vrouwen die politieke invloed uitoefenden, zoals de vrouwen, zussen en dochters van keizers en senatoren. En zij waren niet de enigen. In 195 v.C. trokken vrouwen de straten van Rome in om te protesteren tegen de lex Oppia, een wet die voorschreef hoe ze zich mochten kleden.

3. Romeinse beelden waren wit

Wanneer we ons een oud Romeins standbeeld voorstellen, denken we vaak aan glad, wit marmer. Maar dat kleurloze uiterlijk is eerder toeval dan creatieve vrijheid.

Het Romeinse Rijk was kleurrijk, ook in zijn bustes en sculpturen. Kunstenaars beschilderden het marmer met lagen verf om allerlei details weer te geven, van huidskleur tot bakkebaarden. Door de eeuwen heen vervaagde die verf, wat leidde tot het kleurloze uiterlijk van nu.

4. Nero speelde viool terwijl Rome afbrandde

Keizer Nero, die regeerde van 54 tot 68 n.C., is een van de beruchtste keizers uit de geschiedenis. Een van de bekendste mythen is dat hij viool zou hebben gespeeld toen een grote brand Rome in 64 n.C. verwoestte. Dit instrument stamt echter uit de Middeleeuwen, vele eeuwen na de dood van de keizer.

In dit verhaal over keizer Nero valt te lezen wat de heerser waarschijnlijk wél deed tijdens de brand – en waarom er zo veel desinformatie over hem in omloop is.

5. Rome viel in 476 n.C.

Volgens het bekende verhaal vond de val van het Romeinse Rijk plaats in de vijfde eeuw, toen de Romeinse keizer Romulus Augustulus werd afgezet door Odoaker en zijn leger van Germaanse huurlingen.

Leestip: 4 hardnekkige fabels over de Middeleeuwen ontkracht

Strikt genomen betekende deze gebeurtenis echter niet het einde van het Romeinse Rijk. In 330 n.C. was het Romeinse Rijk al opgesplitst in twee delen. Hoewel de keizer van het West-Romeinse Rijk in 476 n.C. werd afgezet, gold dat niet voor keizer Zeno van het Oost-Romeinse Rijk. Dit Oost-Romeinse Rijk of Byzantijnse Rijk, met als hoofdstad Constantinopel, zou nog zo’n 1000 jaar blijven bestaan.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!